NHỮNG CẢM TƯỞNG VỀ MÁI TRƯỜNG XƯA

Đây là một số cảm tưởng về ký ức ngôi trường chúng ta từ thời nó còn tên Chasseloup Laubat đến Trung tâm giáo dục Lê Quý Đôn mà tôi sưu tầm trên các địa chỉ web có liên quan đến trường chúng ta. Xin giới thiệu cùng các bạn Lê Quý Đôn.

Trường Lê Quý Đôn

Hồi đầu năm 2012 tôi có ghé thăm lại trường Lê Quý Đôn sau hơn 30 năm xa vắng. Hồi đó hai anh em tôi cùng học ở ngôi trường này. Anh tôi hơn tôi 5 tuổi học trung học còn tôi thì học tiểu học. Tuy là học chung trường nhưng anh em tôi chưa bao giờ đưọc chạy chơi chung với nhau trong sân trường trong giờ ra chơi vì bên khu tiểu học và trung học bị ngăn cách bởi một bức tường rào. Giờ ra chơi tôi hay đứng chỗ hàng rào sắt gần chỗ đầu cầu thang ngăn khu tiểu học với trung học nhìn qua bên kia để tìm anh. Thỉnh thoảng anh cũng có ghé lại nói gì đó với tôi vài câu xong rồi lại chạy theo chơi với bạn của ảnh. Lúc đó tôi cứ ao ước cho mau lớn để được qua bên khu trung học chung với anh để xem thử có những thứ gì lạ ở bển nhưng rồi tôi chẳng bao giờ tôi thực hiện được ước mơ đó.

Mỗi lần nhớ đến trường cũ là trong đầu tôi hiện ra hình ảnh cổng trường bên khu tiểu học nằm bên đường Lê Quý Đôn, là hình ảnh của mái ngói rêu phong, những dãy tường sơn màu vàng với hàng cửa sổ bằng gỗ sơn màu xám có các lá sách thông gió nằm dọc theo hành lang. Tôi vẫn còn nhớ rõ mấy gốc cây cổ thụ cao lớn trong sân trường với lớp vỏ cây xù xì còn rễ cây thì uốn lượn có chỗ trồi hẳn lên mặt đất làm nức cả lớp nhựa đường tráng trên mặt sân. Những lúc trời mưa xuống thì nước mưa đọng thành vũng trong mấy cái hốc cây đầy lá mục. Ngoài ra trên mấy ngọn cây còn có cả sóc làm tổ nữa. Có lần tôi thấy mấy con sóc nâu nhỏ xíu phóng trên mấy ngọn cây cao chót vót, cũng có lúc chúng đào hang trong mấy cái hốc cây ở trên cao làm vỏ cây văng xuống đầy ở quanh gốc cây.

Hồi còn học ở mấy lớp nhỏ thì ba tôi hay chở hai anh em tôi đi học trên chiếc xe Vespa. Anh tôi ngồi phía sau còn tôi thì đứng ở cái bục để chân phía trước. Ba tôi thích vừa lái xe trên đường vừ cạ chiếc cằm đầy râu vào đầu tôi và hút gió mấy bản nhạc Trịnh Công Sơn. Khi tôi học đến lớp 3 hay lớp 4 thì ba tôi đưa anh em tôi đến trường buổi sáng còn buổi chiều tan trường thì hai anh em tôi dắt nhau đón xe lam về nhà. Hồi đó tôi theo anh tôi đi bộ từ trường (băng ngang qua chỗ bây giờ người ta làm bảo tàng chiến tranh) đến chỗ ngã 3 đường Trần Quý Cáp và Trương Minh Giảng để đón xe Lam về nhà. Tôi còn nhớ là trên xe lam rất là chật chội có khi phía sau nhét đến hơn 10 hành khách còn anh lơ xe thì đứng phía bên ngoài thùng xe chỗ cái bục bằng sắt để giúp hành khách lên xuống và vừa lo thu tiền vừa luôn miệng thông báo những chỗ xe sắp sửa chạy qua để hành khách biết trước mà chuẫn bị. Mỗi lần hành khách muốn xuống xe chỉ việc giơ tay vỗ vỗ vào lưng bác tài để báo hiệu. Lộ trình chuyến xe lam của anh em tôi chạy dọc theo đường Trương Minh Giảng, ngang qua ngã ba Kỳ Đồng rồi qua cầu và chợ Trương Minh Giảng đến Khỏi rạp xi nê Minh Châu một chút là đến khu chợ Vườn Xoài. Hai anh em tôi xuống xe ở chỗ ngân hàng Việt Nam Thương Tín gần cổng xe lửa số 6 xong đi băng qua con hẻm Phú Sơn Tự rồi theo đường Nguyễn Huỳnh Đức để về nhà.

Chung quanh trường Lê Quý Đôn có mấy con đường rất đẹp và thơ mộng, toàn là những cây cổ thụ với tàng lá cao lớn như me, thầu dầu, sọ khỉ... Có lần tôi hỏi anh tôi vì sao gọi là cây sọ khỉ vì nhìn khắp cả cây mà chẳng thấy chỗ nào giống sọ của con khỉ cả thì anh tôi giải thích là nếu nhìn vào cái cuống lá đã rụng thì nó có hình thù lồi lõm giống như cái sọ của con khỉ. Không biết là anh tôi nói như vậy có đúng hay không hay là ảnh lại bịa ra. Vào những ngày gió lớn thì hàng loạt trái dầu rụng xuống quay tít từ trên cao rồi từ từ đáp xuống đất như những chiếc trực thăng tí hon. Rồi thỉnh thoãng me dốt trên cây rụng xuống lộp độp trên lề đường, tôi lượm lên ra ăn thấy ngọt ngọt chua chua. 

Tôi cũng thích đồng phục của trường Lê Quý Đôn. Đơn giản mà Đẹp. Con trai tiểu học thì áo trắng quần short xanh, con trai trung học thì quần dài xanh còn con gái thì mặc váy ngắn (jupe) xanh rất là dễ thương. Cho đến bây giờ tôi vẫn thích con gái mặc váy hơn là những loại trang phục khác. Lần về Việt Nam đầu năm 2012 vừa rồi tôi có ghé thăm lại trường cũ. Lúc đó chắc là nhằm vào ngày bãi trường nghỉ Tết cho nên tôi không thấy có học sinh ở trong trường. Tôi đi lòng vòng mấy con đường chung quanh trường mà trong lòng thấy lạc lõng cô đơn. Trường xưa thì vẫn còn đó nhưng bạn bè xưa thì nay đã lưu lạc mãi tận nơi nào. Đang đi lang thang chung quanh trường để chụp hình thì tôi gặp một em nữ sinh cấp 2 đi ngang qua. Mừng quá tôi nói với em là hồi nhỏ tôi cũng đã từng học ở đây và xin phép được chụp hình phù hiệu trường Lê Quý Đôn trên ngực áo của em.

  

Hồi đó cứ đến ngày tựu trường là ba tôi lại dắt tôi ra tiệm sách bên kia đường đối diện với cổng trường để mua sách vở. Tôi còn nhớ là hồi đó ba tôi hay mua cho anh em tôi tập viết hiệu Olympic, bìa trước là hình quả địa cầu với hinh ông lực sĩ mặc áo thun có hình 5 vòng tròn thế vận hội giơ cao cây đuốc, còn bìa sau là bảng cửu chương. Lúc đó tập vở học trong lớp là phải đem ra tiệm để ép bìa nilon, mỗi môn một màu khác nhau. Bây giờ cứ mỗi lần ngửi thấy mùi nilon là tôi lại nhớ đến ngày tựu trường của ngày xưa. Ngoài ra tôi cũng được ba tôi mua cho các thứ lặt vặt khác như bình nhựa đựng nước uống, bình mực, viết chì màu, hộp đựng viết và mấy ngòi viết mực. Ngòi viết bầu thì nét chữ cứng nhưng giữ được nhiều mực nên lâu lâu mới phải chấm mực một lần còn ngòi lá tre thì thon nhỏ nên cho nét chữ mềm mại dùng để tập viết nhưng lại phải chấm mực thường xuyên.

Hồi đó ở trước cổng trường có nhiều thứ rất hấp dẫn. Cứ đến giờ tan học là mấy người bán hàng rong kéo đến bày bán đủ thứ các loại thức ăn và đồ chơi. Tôi còn nhớ mấy thứ trái cây như chùm ruột, cóc, ổi được ngâm trong mấy cái hủ thủy tinh xếp thành hàng bên cạnh mấy hủ muối ớt trên những chiếc xe đẩy. Mấy trái cóc xanh thì người ta lấy dao khứa chung quanh rồi nạy cho nó bung ra giiống như hình mấy ngón tay xòe ra ở trên đỉnh tháp con rùa, vừa lạ mắt và cũng gây cảm tưởng như trái cóc lớn hơn kích cỡ thật sự của nó. Còn món tôi thích nhất là món bột chiên. Bột gạo trắng cắt ra từng miếng vuông bỏ vô chảo chiên cho cháy vàng xong xịt xì dầu vào rồi ăn khi nó đang còn bốc khói. Tuy tôi chỉ được anh tôi cho ăn thử vài lần nhưng cho đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ đến món bột chiên đầy kỷ niệm đó. Nhưng thật tình mà nói, tôi khoái các món đồ chơi hơn là các món đồ ăn. Tôi nhớ là ở trước cổng trường có bán đủ thứ các loại đồ chơi hấp làm bằng nhựa như xe hơi, máy bay, lính hoặc mấy con thú nhựa. Tụi học trò tụi tôi mua mấy con thú bằng nhựa đó để chơi ném thú hoặc mỗ tường. Riêng cái làm tôi thích hơn cả là mấy cuốn sách vàng gồm đủ thứ truyện tranh như Xì Trum, Tí Hon Thần Lực, Phan Tân Sĩ Phú, Lucky Luke... Mỗi lần mua hay mượn được cuốn nào thì tôi đọc ngấu nghiến cho bằng hết mới thôi. Rồi còn trò chơi khắc gôm thì cũng rất phổ biến vào thời đó. Chơi trò này thì đòi hỏi phải thật kiên nhẫn. Việc trước tiên là phải in hình trong trang sách qua cục gôm bằng cách xoa dầu hôi lên cục gôm rồi ép chặt vô trang sách, sau đó thì lấy mũi dao lam nhọn để khắc theo hình in trên cục gôm xong rồi bôi mực lên để in ra giấy. Dường như bấy nhiêu thứ trò chơi cũng chưa đủ, tụi học trò còn bày ra cách nghịch phá bằng cách đọc trại tên truờng Lê Quý Đôn thành "Lũ Quỷ Đói, Lết Qua Đường" hay là giờ Pháp văn thì môn Vocabulaire được chế thành "Vỏ Cá Bự Lại Rẻ". Thời gian đó đối với tôi thật là sung sướng, không phải lo lắng gì cả chỉ lo ăn học rồi nghĩ đủ cách để chơi với đùa.

Rồi đến đầu tháng 4 năm 1975 lúc dinh Độc Lập bị bỏ bom thì cũng là lúc bọn học trò chúng tôi đang làm bài thi ở trong trường. Lúc đó tuy chưa tới 10 tuổi nhưng tôi vẫn còn nhớ rõ tiếng gầm rú khi chiếc máy bay phản lực bay ngang qua nóc trường và tiếng bom nổ làm rung chuyển bàn ghế trong lớp. Lúc đó tâm trạng của một đứa bé con như tôi tuy có mừng vì khỏi phải làm bài thi nhưng linh tính cũng cho tôi biết là có chuyện hệ trọng đang xảy ra. Rồi những năm tháng sau đó như một cơn lốc xoáy cuốn phăng đi mọi thứ mà tôi và gia đình tôi cũng phải trải qua như bao nhiêu gia đình khác lúc bấy giờ ở miền Nam. Sau năm 1975 thì có quy định là học sinh phải theo học ở những trường ở địa phương gần nơi đang cư trú. Nhà tôi ở quận Phú Nhuận nên khi lên lớp 6 tôi phải đổi qua một trường cấp 2 ở quận này. Như vậy là tôi chỉ được học tại trường Lê Quý Đôn từ năm 1971 đến 1976. Tuy chỉ 5 năm ngắn ngũi so với đời người nhưng những kỷ niệm tại ngôi trường này đã in sâu vào ký ức của tôi vì đó là những năm tháng hồn nhiên của tuổi thơ với những kỷ niệm đầu đời của một đứa trẻ mới lớn.

                                                                              Nguyễn Tuấn Phương (Australia)