NAM KỲ THUỘC PHÁP: CUỘC SỐNG Ở SÀI GÒN

GHI CHÉP VỀ CUỘC HÀNH TRÌNH/ CỦA M. A. PETITON

(Tiếp Theo)

  Người Mã Lai, ít phổ biến ở Sài Gòn, là người chăn ngựa tốt, như tôi đã nói trước đây.

Ở Singapore, người Mã Lai thường chăm sóc ngựa và lái xe ô tô riêng và công cộng. Ở Sài Gòn, người Mã Lai thường được biết đến (người đánh xe và chăn ngựa) cho các xe của chủ. Đối với xe ô tô công cộng, chúng được điều khiển bởi người Ấn Độ đến từ Malabar, Pondichéry hoặc Singapore. Chúng ta đã quá quen với việc nhìn thấy một người malabar lái xe ở Sài Gòn được gọi là xe thuê, xe Malabar, và cái tên đó sẽ vẫn còn, như tôi đã thấy ở các nước khác người ta gọi một đầu bếp bánh ngọt là người Thụy Sĩ bởi vì những người làm bánh kẹo đầu tiên đến đó có nguồn gốc từ Thụy Sĩ,

Xe ngựa malabar 4 bánh,người saigon hồi đó gọi là xe kính

Người Malabar chăm sóc ngựa rất tốt, họ có cách kỳ cọ làm cho ngựa kỳ quặc, họ chà xát chúng bằng lòng bàn tay, để khiến chúng ta tin rằng họ muốn lột bỏ da của chúng.

Người Malabar cũng có xu hướng chăn thả những đàn bò lớn, để bán sữa, (Có kẻ ác ý cho rằng sữa này thường được làm bằng dừa xay trộn với nước.)

Malabar cũng có một nghề khác, họ là người đổi tiền; đối với tiền piastre được chính phủ đưa ra ở mức 5 f. 55, họ đổi 5 fr. 05, đôi khi nhiều hơn, sau đó, chính họ hoán đổi tiền piastre này khoảng 6 franc. Họ còn giao dịch với người Hoa của Chợ Lớn, những người thường cần phải có một tiền nhất định để mua gạo trong nội địa. Hãy biết rằng người Hoa là những người chuyên nghề buôn bán rất xuất sắc.? Người Hoa gần như là những người duy nhất kiếm được nhiều tiền ở Nam Kỳ; điều đó đã làm thiên hạ thở dài.

Người Malabar vẫn có một công việc thứ tư tại Sài Gòn. Họ được thuê làm tùy phái hoặc gác dan, họ cũng được thuê làm cảnh sát.

Người Malabar là một cộng đồng những người chuyên về làm việc và kinh tế; tiền họ kiếm được được cất giữ kỹ và không xuất hiện trở lại.

Người Malabar thường có thân hình đẹp, có làn da rất nâu, có một dáng đi không thiếu sự quý phái, những trẻ em, bé trai và bé gái Malabar này thường rất vui tính. Họ có các nét mảnh mai và dạng vẻ dể mến, họ thường mang nhiều đá quý và dây chuyền khác nhau trên cánh tay, chân và cổ, tất cả đều bằng vàng nguyên khối; đồ trang sức giả đều bị cấm.

Trang phục của người malabar rất đơn giản, người malabar bình thường thường chỉ có một loại váy bằng vải cotton bó ở thắt lưng, đôi khi thậm chí còn ít hơn; phần còn lại, nghĩa của vêtu en malabar chỉ ra loại trang phục gần với trang phục thời nguyên thủy. Sự xa xỉ lớn nhất của người malabar là cái nón, bằng lụa và có giá vài piastre, Những chiếc mũ này đến từ Madritre (Ấn Độ).

Tôi chỉ nói về người Cam Bốt như một kỷ niệm, vì ở Sài Gòn chỉ có một lượng rất nhỏ.

Sắc dân có xu hướng thống trị tất cả những sắc dân khác ở Nam Kỳ là người Hoa. (11)

Khi người Pháp đến Nam Kỳ, có một thành phố lớn của người Hoa tên là Chợ Lớn; thành phố này trung tâm thương mại của người Hoa với nội địa của xứ này,

Một vài km từ Chợ Lớn, tại chổ giao nhau của kênh Tàu Hủ và sai Đồng Nai Người ta thành lập một trên vùng đầm lầy rộng lớn thành phố Sài Gòn. Như tôi đã nói ở trên, khá nhiều ngôi nhà gạch được lợp bằng gạch đỏ bây giờ bắt đầu thay thế những cái nhà khốn khổ mọc lên trên bờ sông. Những chổ ở chánh thích hợp để ở lại là chổ của các thương nhân.

Ở Sài Gòn có một số nhà lớn buôn bán của người Pháp và người Đức; ngoài ra còn có một số nhà theo kiến trúc Pháp và một số lượng lớn nhà theo kiểu người Hoa.

Như tôi đã nói trước đây, không có cái nghề ngu ngốc nào cho người Hoa, họ bắt đầu là một người khuân vác, bạn sẽ tìm thấy họ một vài năm sau đó đứng đầu một tiệm buôn lớn.

Cái gánh ở sài Gòn gọi là cây tre. Thật dễ hiểu khi biệt hiệu này xuất phát từ cây tre mà anh ta dùng để mang gánh nặng; Những thùng rượu, thùng cây, tiếng heo kêu vang lên giữa một cây tre, hai đầu tựa vào vai hai hoặc bốn người Tàu đi bộ theo kiểu chạy nhịp nhàng, đặc biệt đối với những người Hoa và An Nam khuân vác.

Người Tàu còn là người cung cấp nước, llại là đầu bếp lưu động, họ mang trên vai một thanh tre, ở một đầu là cái lò đang nung, ở đầu bên kia là một kệ với nhiều dĩa; họ đi qua với tiếng rao đặc thù, làm chảy nước miếng của bạn hàng quen thuộc.

Ngoài ra người Tàu còn có tiệm tạp hóa, bán đủ mọi thứ; bạn phải luôn cẩn thận trong giao dịch với anh ta, bởi vì anh ta có bản năng thương mại tồi tệ bị đẩy đến một mức độ đáng tiếc.

Người Tàu là thợ đóng giày, thợ may, thợ mộc, thợ xây, thương nhân mua bán đồ Trung Quốc, v.v ... Đây cũng là những gì, như tôi đã nói trước đây, những thương nhân lớn nhất trong nước, chúng ta thậm chí có thể nói rằng thương mại không được thực hiện không có họ, bởi vì trong các ngôi nhà thương mại lớn của châu Âu, luôn không thể thiếu người Tàu làm trung gian, được gọi là comprador (tư sản mại bản), rất hiểu biết về người An Nam, Tàu, Pháp, là người trung gian không bao giờ trì hoãn để làm giàu, anh ta có một mức lương nhỏ: hai mươi piastre một tháng,

Những khó khăn của giao dịch thương mại là rất lớn, bởi vì chữ viết An Nam, dùng các ký tự Trung Hoa.

Có hai ngành kỹ nghệ rất quan trọng khác được tổ chức bởi người Tàu: xưởng sản xuất thuốc phiện và sòng bài; Sòng bài quá nhiều ở Sài Gòn, chúng có tác dụng làm đồi bại, tôi sẽ quay lại sau về chủ đề này *

Thú cờ bạc phát triển ở người An Nam, chúng ta bắt gặp từng bước những đứa trẻ đang chơi giữa chúng trò chẳn lẻ bằng những đồng xu.

  Chúng ta hãy nói một chút về đồng xu,

  Đồng xu là tiền tệ phổ biến của xứ này, nó làm bằng kẽm, mỗi xu có kích thước bằng một đồng franc, Ba mươi xu tạo ra một đồng xu, 600 xu đại diện cho một franc, Đồng xu ở trung tâm có "một lỗ vuông, cho phép xỏ xuyên qua như xâu chuổi, để chứa 600 xu, tất cả chuổi này được xỏ bằng một loại cỏ đặc biệt, theo thông lệ, người ta đổi 6 chuổi lấy 1 piatre, đó là tỷ lệ 1 piastre ăn 6 franc; nhưng người Hoa, sinh ra láu cá, lấy bớt đi một vài xu trong mỗi chuỗi,

Thậm chí, người ta còn nói, ở Cholon người Hoa có một hoặc hai phụ nữ bận rộn trong công việc nêu trên; họ sử dụng một mảnh gỗ trong đó được rạch một rãnh dọc nửa hình trụ theo chiều dài của chuỗi tiền xu được quy định. Họ đưa vào trụ này chuỗi tiền xu này, nếu tôi có thể sử dụng cách thức này, là cắt các mối nối đang giữ các tiền xu lại, lấy ra một lượng nhỏ các tiền xu và nối mối nối lại (thế là trò này đã làm xong),

Từ đó chúng ta có thể hiểu cách làm như trên của người Hoa là gì. Tất nhiên, điều này không áp dụng cho các thương nhân lớn của người Tàu khác, những người cho thấy, có một sự trung thực nhất định trong việc giữ các cam kết thương mại của họ.

----------------------------------

Tôi còn nhớ khía cạnh kỳ lạ mà Singapoore đã đưa tới cho tôi, đó là thành phố đầu tiên của người Tàu mà tôi nhìn thấy.

Sự chú ý của tôi đã gia tăng từ Châu Âu; Tôi đã nhìn thấy Alexandrie, Cairo, theo một kiểu khác (kiểu không biết): Suez, với các khu dân cư ô uế đầy thòi hư tật xấu đến từ Châu Âu và Châu Á, Aden, là cửa ngõ xứng đáng của Biển Đỏ ngột ngạt trong trạng thái ảm đạm và đen tối.

Người ta bị thu hút bởi màu xanh rờn của Tích Lan (Sri Lanka), nơi có bờ biển phẳng, ở mực nước biển, gây ấn tượng, tôi thừa nhận, vó một chút bất lợi cho cái nhìn đầu tiên. Nhưng ấn tượng này trôi qua rất nhanh, người ta cảm thấy đang ở châu Á. Dù chúng ta có thể như là một nhà thơ, chúng ta đều cảm động, ở một phần của thế giới hoàn toàn khác với Thế giới cũ của Châu Âu. Ấn tượng đầu tiên cảm thấy ở Alexandria nhanh chóng phai đi. Châu Á, Ấn Độ nói với bạn một thứ ngôn ngữ gây ấn tượng sâu sắc hơn cả Ai Cập. Có chăng kết nối ấn tượng này với truyền thống thuần túy ít nhiều mang lại cho con người đầu tiên như là cái nôi Tích Lan? Tôi không biết!

Đối với Singapore, đây là loại thành phố khác, đó là loại Châu Âu Trung Hoa (đó là Quảng Châu, Macao, Hồng Kông), đây là một kiểu mới gần với kiểu của các thành phố Trung Hoa, hơn là của thành phố châu Âu.

Sài Gòn là theo kiểu Châu Âu Trung Hoa thu nhỏ (những thành phố mà tôi đã nói đến, một kiểu rất được chú ý nổi bật ở châu Âu.

-----------------------------

Tôi đã đề xuất từ lâu, để nói những gì chúng ta thấy trên đường phố Sài Gòn, để làm cho người châu Âu hiểu cuộc sống ở Nam Kỳ như thế nào, đặc biệt là ở Sài Gòn; Đó là, tôi thấy, cách tốt nhất để sờ nắm, nói về cuộc sống của một dân tộc cho người ngoại quốc, nhưng tôi không thoải mái đến mức cây bút rơi khỏi tay tôi nhiều lần,

Hãy trút bỏ trạng thái đờ đẩn này đi và hãy để độc giả theo dõi tôi. Giả dụ ông ta bây giờ đang ở Paris, tôi cho là như vậy, trời đã lạnh rồi (15 tháng 11), vối một chiếc đũa thần, giờ ông ta đã chuyển đến Sài Gòn, nơi tôi tin rằng ọng ta sẽ được che chở khỏi cảm giác của cái lạnh.

Cuộc sống đường phố ở Sài Gòn thường bắt đầu lúc 6 giờ sáng, nhưng người bạn đồng hành quan sát của tôi đã không dậy sớm để nhận ra những gì đang xảy ra vào đầu giờ này, thôi kệ anh ta. Rằng anh ta tự an ủi một cách nhanh chóng, những gì anh ta thấy bây giờ là 7 giờ sáng là những gì anh ta có thề thấy khoảng một giờ trước.

,

Thật tốt khi tôi nói chúng ta đang ở đâu và chổ đài quan sát của chúng ta ở đâu. Tôi đang ở trong một Cai Nha được chia thành bốn phòng, mái rất thấp, kéo dài theo mặt tiền, tạo thành một mái hiên cạnh đường, tôi cách con đường vài thước, tôi bị ngăn cách bởi một hàng rào cây mắm được bao phủ bởi sự phát triển của một loại thực vật dây leo duyên dáng của cây thường xuân. Những bông hoa nhỏ nổi bật với màu đỏ tươi trên nền xanh của những tán lá cây được gọi là tóc của thần Vệ Nữ. Một vài cây chuối hoa có lá rộng, thân mảnh mai chấm dứt bởi một bông hoa dài màu đỏ; một số bông hoa màu xanh hoặc trắng khác giống như cây cẩm quỳ, thêm lùm cây xanh ngăn cách tôi với con đường mà tôi dùng để liên lạc thông qua một lồi đi rộng mở ra hàng rào bằng một cổng đấy bóng mát. Chính nhờ cái công này mà tôi mới thấy người qua đường.

  Cai Nha tôi ở được bao quanh bởi một số cây dừa mà tôi chưa bao giờ nhìn thấy trái và vài cây cau thân vươn cao với buồng trái màu vàng bởi ánh mặt trời (sự ham muốn của người An Nam và Mã Lai)

  Cai Nha nơi tôi đang ở, có thể nói, nằm bên ngoài thành phố, trên một con đường lớn đi từ khám đường nằm trên vùng cao của thành phố đến kênh Tàu Hủ khoảng 4 hoặc 500 mét.

Trước mặt tôi, một chút bên trái là Caï-nha của một trong những phòng công cộng của Sài Gòn được tôi đặt tên là phòng không xác định,

Bây giờ đã là 8 giờ sáng, thời gian vẫn trôi qua! Nhưng không phải lúc nào cũng vậy ... Nhiệt độ tương đối thấp, nhiệt độ 23 ° -f, bầu trời u ám, thời tiết có thể chịu đựng được, gần như dễ chịu cho xứ sở này; Là bạn đồng hành của tôi, anh có ý kiến gì? Tôi mong ước cho anh ta, nhưng anh ta bị cuốn hút bởi những gì anh ta thấy rằng tôi muốn làm phiền anh ta chỉ để cho anh ta những lời giải thích của một hướng dẫn viên, Chú ý, bức màn được vén lên các diễn viên đang ở trên sân khấu:

         Nào đi đi lên phố, một người Tàu gánh nước, anh ta đi bộ với những bước đếm, điều đó cho thấy anh ta gánh thùng rỗng, anh ta sẽ đổ đầy xô của mình tại cái giếng nằm dọc theo khu vườn của tôi. Người Tàu này có một chiếc mũ rơm, quần dài và áo khoác màu xám Anh do nước sản xuất, mặc quần áo màu đen có nguồn của nước Anh. Đằng sau anh ta là một người Tàu gánh nước hoặc bất cứ hàng hóa khác với bước chân lẹ làng và nhịp nhàng, cởi trần, đầu đội chiếc nón mây truyền thống lớn và thấp, đuôi tóc xoăn trên búi tóc vào cổ.

Phu khuân vác người Hoa

Người Tàu gánh nước giống như những người gánh nước Pháp (Auvergnats) mà họ không có sự thanh lịch truyền thống. Họ có một thanh phẳng hoặc một chút cong với các rãnh ở mỗi đầu, trong đó hai thùng được đặt ở trạng thái cân bằng trên vai treo bằng dây mây; Người An Nam và Tàu đều gánh vật nặng đáng kể ở khoảng cách lớn. Đàn ông, phụ nữ, trẻ em chỉ cao bằng chiếc giày bốt, ai ai cũng đều vác gánh nặng. Không khỏi tò mò khi thấy một trong những người này mang theo cây gậy của mình với hai chiếc mâm được chất đầy đủ, khó khăn lớn nhất là việc giữ thăng bằng trong khi chạy vừ nhảy dưới sức nặng khiến anh ta chao đảo.

Một người Hoa bán hàng rong

Còn đây là một người An Nam, khác với người Tàu, thân hình của anh ta trần trụi, anh ta có dáng người mảnh khảnh hơn người Hoa, khuôn mặt anh ta xương xẩu.

Khi chúng tôi đi xuống về phía kênh, chúng tôi thấy một người An Nam già, với một bộ râu dê, hoa râm; ông ta mặc chiếc áo An Nam màu đen, cài nút ở bên hông, phủ dọc theo đùi; Ông ta mặc quần trắng, hay nói đúng hơn cho bạn biết sự thật, màu xám bẩn (từ nguồn gốc từ tiếng Anh Gris sale). Trên vai, ông ta có cái dù với tay cầm bằng tre lớn, vải dù là một loại giấy đen, có bề mặt phẳng hơn nhiều so với những cái dù châu Âu.

Một phụ nữ An Nam đang nói chuyện với một người An Nam khoảng hai mươi tuổi (con trai). Cô ấy đội một loại khăn tay trắng, được buộc thô sơ dưới cổ, như ở châu Âu. Mặt khác, cô ấy mặc chiếc áo khoác và quần dài truyền thống bằng vải cotton màu xanh đậm. Chàng trai có một chiếc áo khoác nhỏ bẩn có nút thuỷ tinh nhiều màu phía trước; áo khoác và quần dài bằng vải cotton trắng Một chiếc khăn quàng trắng quấn quanh mái tóc búi,

Dưới đây là ba chú Nay với những chiếc giỏ của chúng. Tôi đã có dịp nói ở trên về sản phẩm tuyệt đẹp này của nền văn minh An Nam - Pháp: thật tuyệt. Nay mặc quần áo nhỏ của người An Nam, áo khoác và quần dài màu trắng, và chiếc giỏ thường thường Nay sử dụng như một cái nón, một chỗ ngồi, một vũ khí để chiến đấu, và cuối cùng là để chạy chợ. Tất cả quần áo không dùng trong tủ của người châu Âu, và đặc biệt là binh lính, đều tốt cho anh ta, nón kepi của hải quân được dùng nhiều nhứt.

Đây là một người phụ nữ (Con gái từ An Nam, đang đi đầu trần, tóc búi cao sau đầu, mặc một chiếc áo khoác màu xanh với những miếng màu đen, quần dài, hai cánh tay vung vẩy đặc trưng của phụ nữ An Nam (Đánh đồng xa), tôi cho rằng, đó là nét độc đáo cuối cùng của thời trang.

Một người Con Gai An Nam

             Đây là một người gánh nước An Nam, đội chiếc mũ làm bằng tre, có hình dạng gần như một cái nắp nồi nước, có một núm lớn.

Một em bé An Nam đang gánh nước

                                                                  (Còn tiếp)

Ghi chú: 
(11)  Tôi sẽ có một bài phân tích coi sắc dân nào ở Nam Kỳ là người thực sự khai khẩn vùng này. Quan điểm của tôi khác với các sách sử về Nam Kỳ luôn nói là người Việt lưu dân là người khai khẩn Nam Kỳ.