Bài này được trích dịch từ chuyên đề GUIDE HISTORIQUE DES RUES DE SAIGON của ANDRÉ BAUDRIT.

LAI LỊCH NHỮNG TÊN ĐƯỜNG ĐẦU TIÊN

CỦA THÀNH PHỐ SÀI GÒN

(Phần tiếp theo)

CHAMPAGNE. Đường khúc khuỷu hướng Bắc Tây Bắc – Nam Tây Nam kết nối đường Paul-Blanchy với đường Verdun.

Là một con đường xưa dành cho xe ba gác chạy dọc theo kênh Thị Nghè. Tên đầu tiên của nó là Avalanche. Trong phiên họp ngày 26 tháng 4 năm 1920, hội đồng thành phố quyết định đặt tên là Champagne.

Bản đồ năm 1898 ghi là đường Avalanche

Bản đồ năm 1942 ghi là đường Champagne

Bản đồ năm 1958 đổi tên là Yên Đổ

Bản đồ hiện tại là đường Lý Chính Thắng

CHAMPAGNE là tên của là tên của một trong ba trận đánh sau diễn ra tại tỉnh Champagne, miền bắc nước Pháp trong Thế chiến thứ nhất:

Trận Champagne lần thứ nhất (20 tháng 12 năm 1914 – 17 tháng 3 năm 1915)

Trận Champagne lần thứ hai (25 tháng 9 – 6 tháng 10 năm 1915)

Trận Champagne lần thứ ba (16 tháng 4 – 20 tháng 4 năm 1917) - thường được biết đến với tên gọi Trận Aisne lần thứ hai, một phần của Chiến dịch Nivelle.

CHARNER. Đại lộ. Hướng Tây Bắc – Đông Nam. Nối đường Espagne đến cảng Le-Myre-de-Vilers.

Đại lộ Charner dài 700 mét nằm tên con kênh đã có vào thời người Pháp mới đến Sài Gòn kéo dài tới vị trí của tòa thị sảnh thành phố. Con kênh này bị cắt ngang bởi con kênh Gallimard  ở gần điểm tận cùng sau này thành đại lộ Bonard.

Grand Canal hay Canal Charner có hai con đường đi kèm theo lúc đầu gọi là đường số 18, rồi phía mạn phải hướng Tây Nam thành đường Charner và phía mạn trái hướng Đông Bắc thành đường Rigault-de-Genouilly vào ngày tháng 5 năm 1865.

Do vấn đề vệ sinh vì sự bốc mùi hôi thối của con kênh này, sau 18 năm bàn cãi cuối cùng việc san lấp hoàn tất vào năm 1886 -1887 và Canal Charner đổi thành Đại lộ Charner.

Năm 1906, các ủy viên hội đồng thành phố đòi đổi tên lại là đại lộ République, nhưng đã bị phủ quyết.

Diện mạo của đại lộ là một dãy bờ cỏ chạy dài theo trục đường được làm theo lệnh của thị trưởng Rouelle năm 1926.

Bản đồ năm 1878 cho thấy con kên Grand canal có 2 con đường là Charner và Rigault-de-Genouilly

Bản đồ năm 1920

Bản đồ năm 1958 đổi tên là đại lộ Nguyễn Huệ

Đô đốc CHARNER (Léonard, Victor, Joseph), sinh ở Saint-Brieuc (Côtes-du-Nord) ngày 13 tháng 2 năm 1797. Ông là Tổng tư lệnh quân Pháp tham gia Chiến tranh Nha phiến lần hai và là Tổng tư lệnh liên quân viễn chinh Pháp - Tây Ban Nha xâm lược Nam Kỳ.

Đô đốc CHARNER

CHASSELOUP-LAUBAT. Hướng Đông Bắc – Tây Nam. Đây là con đường dài chạy qua thành phố Sài Gòn đến làng Phú Mỹ, Gia Định. Về hướng Chợ Lớn, Nó băng qua con kênh Thị Nghè, chạy dọc Thảo cầm viên, khu vườn của dinh toàn quyền và khu vườn thành phố.

Con đường này đã có trước khi người Pháp đến, nối làng Phú Mỹ với khu Chợ Lớn ở phần đất cao của thành phố. Khi xưa nó bị cắt ngang bởi thành Gia Định năm 1835.

Vì lý do quân sự quan trọng, đường Chasseloup-Laubat có tên đầu tiên là đường Stratégique rồi sau đó đổi lại là đại lộ số 25. Chỉ khi đô đốc DE LA GRANDIÈRE với quyết định ký ngày 01 tháng 2 năm 1865 đem lại tên mới cho con đường này là đại lộ Chasseloup-Laubat.

Các bản đồ xưa đều cho thấy con đường này kết nối vùng Chợ Lớn với làng Phú Mỹ

Bản đồ 1958 đổi tên là Hồng Thập Tự

Và bản đồ hiện tại là Nguyễn Thị Minh Khai

CHASSELOUP-LAUBAT (Samuel, Prosper, Justin. Napoléon) sinh ở Alexandrie (Piémont) ngày 29 tháng 3 năm 1805 là chính trị gia người Pháp đã trở thành Bộ trưởng Bộ Hải quân dưới Napoleon III và là một người bênh vực sớm chủ nghĩa thực dân Pháp .

CHASSELOUP-LAUBAT

CHEMIN DES DAMES. Hướng Tây Bắc – Đông Nam nối đường La Grandière phần phía Tây Nam với đường Colonel-Boudonnet.

Con đường Boresse khi xưa kéo dài từ cảng Belgique tới đường La Grandière. Dù bị đường xe lửa cắt ngang nhưng toàn bộ con đường vẫn tiếp tục giữ cái tên này. Chỉ sau cuộc họp ngày 26 tháng 4 năm 1920, hội đồng thành phố đã đặt cho phần phía Tây Bắc của con đường Boresse tên mới là Chemin des Dames.

Bản đồ năm 1926

Bản đồ năm 1942

Bản đồ năm 1958 đổi tên là Nguyễn Phi

         Chemin des Dames là con đường giao thông của tỉnh Aisne, Pháp. Nơi xảy ra ba trận đánh trên Mặt trận phía tây của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất.

COLOMBERT. Hướng Đông Bắc – Tây Nam nối đường Mac-Mahon với đường Blancsubé.

Trước đó đường có tên là đường Paracels (theo quyết định ngày 2 tháng 6 năm 1871). Ngày 16 tháng 10 năm 1871 đổi lại là đường Évêché và cuối cùng là đường Colombert theo quyết định ngày 24 tháng 2 năm 1897.

Bản đồ năm 1878 ghi là Évêché

Bản đồ năm 1898

Bản đồ năm 1958 đổi tên là Alexandre de Rhodes

Giám mục COLOMBERT (Isidore, François, Joseph) sinh ngày 19 tháng 3 năm 1838 ở Sainte-Marie-du-Bois (Mayenne). Phó Đại diện Tông tòa Giáo phận Tây Đàng Trong từ 1872 đến 1873. Đại diện Tông tòa Giáo phận Tây Đàng Trong từ 1873 - 1894.

Giám mục COLOMBERT

COLOMBIER. Hướng Đông Bắc – Tây Nam. Nối đường Verdun với đường Laregnère.

Đường trước đó tên là đường Dispensaire và nó có tên mới này từ năm 1897.

Bản đồ năm 1920

Bản đồ năm 1958 đổi tên là Hồ Xuân Hương

COLOMBIER (1835-1896) sinh ngày 21 tháng 4 năm 1935 ở Châteauneuf-Calcenier (Vaucluse). Ông tới Đông Dương với đoàn quân chinh phục của Pháp và cập cảng Tourane ngày 8 tháng 2 năm 1868. Ông đến Sài Gòn năm 1859 (?) với lực lượng viễn chinh của đô đốc RIGAULT DE GENOUILLY. Sau khi hoàn thành các nhiệm vụ, ông trở thành nhà làm vườn tại khu vực đường Verdun gần với đường Legrand-de-la-Liraye. Ông cho nhập hầu hết các loại rau quả châu Âu và một số cây cảnh, bao gồm hoa hồng. Năm 1886, thành phố Sài Gòn đang tìm kiếm đất để xây dựng một phòng khám. "Cha Colombier" như người ta thường gọi là một con người tốt và khiêm tốn, đã tự nguyện hiến một phần đất canh tác của mình gồm 4,5 ha.

COMBES. Đường Léon. Hường Đông Bắc – Tây Nam nối đường Verdun với đường  des Frères-Guillerault.

Đây là con đường mới lập từ năm 1926.

Bản đồ năm 1942

Bản đồ năm 1958 đổi lại là Sương Nguyệt Anh

Léon COMBES sinh ở Sài Gòn ngày 4 tháng 12 năm 1895. Giồng Ông Tố là nơi sinh sống đầu tiên của ông. Ngày 15 tháng 2 năm 1915 ông gia nhập trung đoàn 2 quân thuộc địa và được điều qua Saint Maixent chiến đấu trong trận chiến tranh thế giới. Ngày 6 tháng 8 năm 1916, ông hy sinh tại Craonnelle.

                                                                                          (Còn tiếp)