LÊ QUÝ ĐÔN KHUNG TRỜI KỶ NIỆM: tháng 1 2020

Thứ Bảy, 25 tháng 1, 2020

NAM KỲ THUỘC PHÁP: CUỘC SỐNG Ở SÀI GÒN

GHI CHÉP VỀ CUỘC HÀNH TRÌNH/ CỦA M. A. PETITON

(Tiếp Theo và Hết)

GHI CHÚ A: CHỢ SÀI GÒN

Những món đồ chánh trong sạp một người bán hàng An Nam

1. Bột bán: Loại hột làm từ gạo xuât xứ Tàu 0,40/kg

2. Đậu trắng: Hột đậu trắng xuât xứ An Nam, độ lớn hột

Tương 2 số 0 của đạn chì săn bắn 0,30/kg

3. Tiêu: Hột tiêu đen 1,00/kg

4. Măng: Mầm tre chẻ thành từng lát phơi nắng, dài 0m15 0,25/kg

5. Đậu xanh: Hột đậu xanh An Nam, nhỏ như hột tiêu 0,30/kg

6. Nấm mèo: Nầm Tàu. Rất mỏng, phơi khô có màu đen 1,20/kg

7. Đậu đen: độ lớn hột tương 2 số 0 của đạn chì săn bắn 0,20/kg

8. Mè đen: Dùng để rắc lên bánh tráng hay cơm 0,20/kg

9. Bột khoai: 0,60/kg

10. Chao: xuất xứ Tàu 0,40/100g

11. Bột lọc: Dùng làm bánh 0,60/kg

12. Đường cát trắng: Đường hoa mơ An Nam 0,40/kg

13. Đường phèn: Đường An Nam 0,60/kg

14. Củ nghệ: loại cũ có màu vàng như cà ri 1,00/kg

15. Giấy bồng: Giấy cúng phật cắt hình dạng chiếc áo theo

Từng bó đỏ hay vàng

16. Giấy hút thuốc: Giấy quấn thuốc 1,25/tập

17. Giất thanh: Giấy cắt theo hình áo, nón, giầy 0,15/4 bó

18. Giấy vàng bạc: 2,00/bó lớn

Người ta tìm thấy trong cửa tiệm thứ hai

19. Nhang con: Nhang cúng phật 0,25/bó

20. Nhang nhỏ: 0,15/bó

21. Viết: Viết lông An Nam, cán bằng tre, đấu bằng lông mèo

22. Pháo: 0,25/bó

23. Chỉ đỏ: bằng lụa An Nam 0,80/bó

24. Chỉ xanh: 0,80/bó

25. Chỉ trắng: 0,80/bó

26. Sáp: Nguyên chất 1,20/100g

27. Lược: Lược Tàu bằng tre 0,10/cái

28. Bánh tráng: 0,10/chục

29. Cát lồi: Đến từ Huế dùng đề rửa đầu 0,10/kg

30. Cao mút (?): Một loại nhựa của Tàu làm thành từng

Khối lập phương dùng để cắt giác, người ta nghiền thành

bột và nhúng vào nước 0,03/khối

31. Đũa ăn cơm: 0,10/20 chiếc

32. Phèn trắng: 1,00/kg

33. Mì (Đúng ra là hủ tíu): 0,80/kg

34. Dầu dừa: 0,80/lít

35. Tim đèn: Tim đèn chong làm từ loại cỏ 0,80/12 bó

36. Đậu giá: 0,03/kg

37. Củ tỏi: 0,03/ bó

38. Cau thô: 1,00/kg

39. Cau xác: 1,00/kg

40. Vôi Xiêm: 0,40/12 lọ

41. Ô mai (?): Lọ nhỏ của tàu chứa một loại mứt 0,50/12 lọ

42. Đèn chai: Đuốc tẩm dầu chai 0,60/12 đuốc

43. Đường đen:

44. Vi (?) có thề là hạt hồi 0,30/5g

45. Nam can muit (?): Xương khô (Tàu) 0,20/kg

46. Trầu: 1,00/giỏ

47. Trái Hồng: 1,00/60 trái

48. Khoai duin (?); Loại khoai đỏ 1,00/4kg

49: Khoai: loại khoai trắng 0,60/kg

50. Khoai lang: 1,00/5kg

51. Sả: 0,20/100 tép

52. Cải bẹ: 0,03/3 bắp

53. Cần ô: 0,10/100 tép

54: Lá bang (?): Lá khoai 0,03/100 tép

55. Cam: 2,00/chục

56. Quít: 0,75/chục

57. Rau dền: 0,10/ bó

58. Vỏ quít: Lọ nước vỏ quít dùng làm thuốc 1,00/lít

59. Althan than (Hoành thánh (?): 1,00/kg

60. Khổ qua: 0,15/chục

61. Hot duong (hột bí rợ): 0,20/20gr

62. Củ cải: 0,15/chục

63. Bí: 0,40/4 trái

64. Hành: 0,60/100 tép

65. Dưa chuột: 0,30/chục

66. Comtam (?): Khô nai Tàu 1,00/kg

67. Than củi: 2,00/24kg

68. Táo Tàu: 1,00/100gr

69. Truong (?): một loại vải Tàu khô 1,50/kg

70. Vải khô: 1,00/kg

71. Pháo: 0,30/chục

72. Cải muối: 0,50/lít

73. Nao (?): loại nho khô Tàu 1,50/lít

74. Trà cọng: 1,40/kg

Tất cả những thực phẩm này được ghi ở mức giá rõ ràng là tối đa. Người An Nam như người Tàu, và nói chung giống như hầu hết các sắc dân phương Đông và giống như một số sắc dân phương Tây đều nghi ngờ quá mức. Họ không bao giờ trả lời một câu hỏi trực tiếp trừ khi họ bị ép buộc. Những giá này được thu thập tại chợ Sài Gòn trong tháng 12 năm 1869.

Vấn đề về Bắc Kỳ

Tôi muốn kết thúc bằng cách nói vài lời về một vấn đề quan trọng đối với thuộc địa Nam Kỳ của chúng ta, tôi lại muốn nói về vần đề của Bắc Kỳ.

Nếu bạn xem bản đồ phía đông Ấn-Trung, được vẽ bởi M Dutreuil de Rhins, bạn sẽ thấy rằng Nam Kỳ thuộc Pháp kết thúc ở phía nam bán đảo Ấn-Trung.

Vương quốc An Nam bao gồm ba phần:

Hạ Nam kỳ hay Nam Kỳ hiện là Nam Kỳ thuộc Pháp ở phía Nam.

An Nam đúng hơn Nam Kỳ thuộc An Nam được tạo thành từ một dải đất dài giáp biển Trung Hoa, kéo dài từ tỉnh Bà Rịa, phía đông của Nam Kỳ thuộc Pháp, bởi vĩ tuyến 10^me 1/ 2 với Vịnh Bắc Kỳ bằng cách song song khoảng vĩ tuyến 20^me. Đất nước Annam rừng và núi thuộc về Hoàng đế An Nam trị vì tại thủ đô Huế.

Cuối cùng là Bắc Kỳ nằm dưới sự cai trị của Hoàng đế An Nam, và kéo dài đến Vân Nam và Quảng Tây là các tỉnh biên giới của Trung Hoa ở phía bên này,

Bắc kỳ được vô số các dòng sông vượt qua và tưới mát, đặc biệt là sông Hồng tráng lệ xuất phát từ tỉnh Vân Nam Trung Hoa đã bồi đắp Bắc Kỳ và được sử dụng làm giao thông thủy lộ, ít nhứt là cho các tàu có sức giản nước thấp như đã chỉ ra một cách hoan hỉ bởi ông Dupuis, nhà thám hiểm Bắc Kỳ vĩ đại.

Bắc Kỳ là một trong những xứ sở màu mỡ và đông dân nhất. Có một sản lượng đáng kể gạo, thuốc lá, cà phê, mía, cây chàm, vv

Xứ sở này thực chất là xứ sở nông nghiệp.

Các ngọn núi Bắc Kỳ chứa đựng sự giàu có đáng kể của các loại mỏ. Xứ sở này tương đối trong lành hơn ở Nam Kỳ. Dân số Bắc Kỳ hiền lành và rất thân thiện với chúng tôi. Đất nước này không may bị áp lực bởi các quan lại An Nam của Tòa hình Huế mà sự chuyên chế vượt quá tất cả những gì người ta có thể tưởng tượng. - Chúng ta chiếm xứ sở này từ mười năm trước.

Khi tôi nghĩ rằng 188 binh sĩ thủy quân và thủy thủ được chỉ huy bởi trung úy Francis Garnier được chính phủ Pháp phái đến để hỗ trợ ông Dupuis, đã chiếm lấy xứ sở mười lăm triệu dân này, và buộc phải đánh mất đi cuộc chinh phục này sau cái chết của Garnier bất hạnh bị giết bởi một số phiến quân Tàu, tôi cảm thấy đau đớn vì các vấn đề của chúng ta được tiến hành ở nước ngoài.

Hoàng đế An Nam đã mở Bắc Kỳ cho chúng ta bằng các hiệp ước, nhưng các hiệp ước này không được thực thi. Có thể được tính là việc không có lòng tin tốt của phần quan lại An Nam.

Sự quan tâm của việc chiếm đóng hay chế độ bảo hộ có hiệu lực ở Bắc Kỳ rất phức tạp:

Thứ nhứt: Bắc Kỳ là một xứ sở giàu có, sản xuất rất nhiều gạo và có thể dễ dàng tăng gấp đôi sản lượng, từ đó đưa đến kết quả một thương mại xuất cảng đáng kể. Hiện tại, và vì lý do chính đáng, người trồng Bắc Kỳ chỉ sản xuất những thứ tối thiểu cần thiết, bởi vì, nếu họ sản xuất nhiều hơn, anh ta đã bị giới quan lại tước đi. - Để đưa ra một ý tưởng về sự bóc lột của giới quan chức được thực hiện ở xứ sở này, tôi sẽ trích dẫn một trong số hàng ngàn ví dụ. Mọi người đều biết những chiếc rương và đồ nội thất Bắc Kỳ được khảm xà cừ. Chúng được làm ở Nam Kỳ, nhưng người Bắc Kỳ khéo léo hơn nhiều so với Nam Kỳ. Khi ngưới thợ làm những đồ khảm này trong bí mật và rất thuần thục, anh ta nhanh chóng bị tố cáo với các quan lạ. Họ gắn cho anh ta là: "Thợ của Hoàng đế", nghĩa là, người bắt anh ta làm việc cho Hoàng đế, bằng cách trả tiền công ít ỏi, bạn hiểu rằng điều này khó để khuyến khích người thợ trở nên lành nghề.

Tôi đã nói ở cách thức trên cũng đang diễn ra đối với nông dân, vv

Thứ hai: Sự giàu có về khoáng sản của Bắc Kỳ là đáng kể, theo các nhà truyền giáo mà tôi đã biết và là những người đáng tin cậy, như Mgr Gauthier, Khâm mạng ở Bắc Kỳ, nơi ông đã đảm trách chức vụ của mình trong 28 năm; ông ấy hiện đang chết; Mgr Croc, Khâm mạng, hiện vẫn ở Bắc Kỳ.

Khi hai nhân vật được kính trọng này là những người duy nhất hiện diện, họ đủ sức, đặc biệt đầu tiên, là thiết lập một sự bảo vệ cảm xúc trên Bắc Kỳ.

Trong số ba quốc gia: Nam Kỳ thuộcPháp, Annam và Bắc Kỳ, hai là các xứ sờ sản xuất lúa gạo: Nam Kỳ thuộc Pháp và Bắc Kỳ, đang nuôi sống xứ sở thứ ba, là Nam Kỳ An Nam hoặc An Nam nói riêng. Khi chúng ta có hai kho chứa rất dồi dào tại Nam Kỳ An Nam, tại Bắc Kỳ và Nam Kỳ thuộc Pháp, Hoàng đế An Nam sẽ phải tính toán với chúng ta và có một hành vi rõ ràng và thẳng thắn. Do đó, chúng tôi sẽ đảm bảo an ninh cho thuộc địa của Nam Kỳ và cho Bắc Kỳ, sau đó chúng tôi sẽ là chủ nhân (chúng tôi cũng có thể nói như vậy) về Nam Kỳ thuộc Pháp, của Nam Kỳ An Nam bởi sự bảo hộ hay nói cách khác, và cuối cùng là Bắc Kỳ.

Chúng tôi hiện đang thực hiện một sự bảo hộ hiệu quả đối với Cam Bốt, trong đó Vua Norodom có quan hệ tuyệt vời với chúng tôi. Vua Noredom không có người thừa kế trực tiếp, Cam Bốt có thể sẽ bị sát nhập vào Nam Kỳ sau cái chết của Norodom, hoặc nếu không, trong mọi trường hợp, nó sẽ hoàn toàn nằm trong tay chúng ta. - Đối với vương quốc Lào từ vĩ tuyến 13 đến 22, chúng ta sẽ dần dần mở rộng ảnh hưởng của mình đối với những khu vực rộng lớn này có dân cư chỉ yêu cầu một sự bảo hộ trung thực và hiền lành như của Pháp. Chúng ta sẽ phải đi đến một thỏa thuận với chính phủ Xiêm cho những người thuộc bộ lạc Lào nằm dưới danh nghĩa phụ thuộc của họ, - Do đó, chúng ta sẽ có cả một đất nước mênh mông giữa vĩ độ 99⁰ và kinh độ 107⁰, và giữa vĩ tuyến 9⁰ và khoảng 22⁰.

Chúng ta sẽ có ở Nam Kỳ và đặc biệt là ở Bắc Kỳ là sự giao thương xuất cảng đáng kể.

Chúng tôi cũng sẽ có giao thương xuất cảng từ Pháp: vải, một số loại rượu vang, đặc biệt là rượu sâm banh, v.v., máy móc cho các loại ngành kỹ nghệ được hình thành ra ở Bắc Kỳ, v.v.,

Cuối cùng, có một nuôi dưỡng giao thương có tầm quan trọng đặc biệt, Đó là dòng sông Hồng, một tuyến liên lạc tuyệt vời kết nối trung tâm của Trung Hoa với vịnh Bắc Kỳ. Đây là khám phá vĩ đại của M. Dupuis, một khám phá mà chúng ta có thể nói về ông ta rằng đó là một người Pháp xứng đáng với đất nước của ông ta, M. Dupuis đã nhấn mạnh, như chúng tôi đã nói ở trên, khả năng điều hướng của sông Hồng, ít nhất là đối với tàu có sức giản nước thấp. - Điểm này rất cần thiết; bởi vì ở đây, tôi không ngại nói điều này, bởi hàng triệu các sản phẩm có thể đi qua sông Hồng, Thương mại của Trung Hoa, của các tỉnh giàu nhất của đất nước tráng lệ này, được thông qua con sông lớn chảy qua Trung Hoa và sẽ đưa sản phẩm của các tỉnh này đến cảng Thượng Hải, sau khi đã đi qua hàng trăm đạm trên dòng sông nói trên. Sông Hồng đi vào trung tâm của Trung Quốc, và đó là một phần lớn thương mại của Thượng Hải sẽ được chuyển ngược hướng từ tuyến này và được thực hiện trên sông Hồng, với một tuyến đường ba hoặc bốn lần Ít quan trọng hơn, Đây là nguồn tài sản khổng lồ của Bắc Kỳ.

Chúng tôi có một cơ hội duy nhất để có một đất nước xinh đẹp, đông dân và đặc biệt giàu có. Chúng ta có được sự thôn tính hay sự bảo hộ của Bắc Kỳ đảm bảo cho việc tạo ra vương quốc vĩ đại của hơn bốn mươi triệu cư dân mà tôi vừa nói.

Chúng tôi chắc chắn rằng tất cả những sự hy sinh bằng tiền và bắng người mà chúng ta phải trả giá ở thuộc địa Nam Kỳ sẽ không bao giớ lãng quên: rằng Doudart de Lagrée, Garnior, De Carné, v.v. Những đô đốc La Grandiere, Ohiër, Dupré, v.v., Hàng trăm các sĩ quan và quan chức khác nhau, hàng ngàn các binh sĩ và thủy thủ! Bởi vì thuộc địa Nam Kỳ của chúng ta đã trả giá đắt cho đất mẹ chúng tôi!

Cuối cùng, có rất nhiều yếu tố ở nước ta được sử dụng để thực dân hóa, rất nhiều yếu tố, từ chuyển hướng cuộc sống tự nhiên và được hấp thụ ở quê mẹ, trái lại, là những mầm móng của sự tiêu tang và sự chết. Chúng ta có thể dùng chúng ở đâu tốt hơn ở Viễn Đông?

Tôi có thể nói gì thêm nữa? Và những lý lẽ phản đối người ta có thể trình bày?

Hiểu biết về phương đông như là một niền vui của sự am hiểu, chỉ cần hành động kịp thời và vững chắc và tiêu diệt các băng đảng nổi loạn mà chính phủ Trung Hoa và chính phủ An Nam phát động chống lại chúng tôi nếu các chính phủ này thấy chúng ta chần chừ và do dự. Nhưng vì tình yêu của đất nước chúng ta, hãy hành động càng sớm càng tốt, đừng để tuột mát cơ hội dù một lần, sẽ là mãi mãi không còn, cơ hội này để tạo ra ở Viễn Đông một thuộc địa rộng lớn của Đông Ấn mới.

Paris, tháng 4 năm 1883,

A. PETlTON

Thứ Tư, 22 tháng 1, 2020

NAM KỲ THUỘC PHÁP: CUỘC SỐNG Ở SÀI GÒN

GHI CHÉP VỀ CUỘC HÀNH TRÌNH/ CỦA M. A. PETITON

(Tiếp Theo)

NAM KỲ THUỘC PHÁP

CUỘC DU KHẢO TÂY NINH

CHÙA Ở NÚI DINH BÀ

7 THÁNG 7 NĂM 1869

Tôi nhận được sự hiếu khác của tăng viện hay của vị trụ trì của núi Dinh Bà, được biết đến nhiều hơn dưới cái tên núi Tây Ninh.

Tăng viện này nằm ở sườn phía nam của núi Đinh-Ba, khoảng một phần tư chiều cao từ chân núi, tức là 200 và một vài mét.

Đỉnh núi cao 950 mét so với mực nước biển.

Khởi hành từ Tây-Ninh, chúng tôi đi xe bò, đến nơi sau 3 hoặc 4 giờ theo hướng Đông Bắc, tại một địa điểm nằm dưới chân núi cách Tây-Ninh khoảng 16 km; ở đây có 3 hoặc 4 cái nhà, từ nơi này, một con đường nhỏ, ở giữa những tảng đá, trồi lên nhanh chóng xuyên qua khu rừng để đến tăng viện. Tăng viện này là một ccái nhà đơn giản nằm bên cạnh một hang động không sâu, được bao quanh bởi một khối đá hoa cương khổng lồ nhìn ra một khe núi có độ sâu trung bình.

Việc mô tả đơn giản của tăng viện và chùa này đủ để đưa ra một ý tưởng về các tăng viện và chùa bình thường mà người An Nam có ở Nam Kỳ thuộc Pháp.

Cái nhà của tăng viện là một cái nhà bình thường. Nó gồm một phòng được chia ra làm nhiều phòng phụ.

Mặt bằng chung của tòa nhà là một hình chữ nhật, ở giữa mỗi cạnh nhỏ có một cánh cửa; trong suốt thời gian chúng tôi ở lại, hai cửa này vẫn luôn mở, Điều này, cùng với sự rút ngắn của các bức tường nguyên thủy của ngôi nhà, có nghĩa là không có lý do gì để phàn nàn, như ở phần lớn ngôi nhà ở Nam Kỳ, rằng không có đủ không khí.

Tăng viện nằm trên một thềm nhỏ nằm ở sườn núi. Ở bên phải của cửa vào là một không gian vuông vức được hình thành bởi một vách ngăn được làm bằng lá buông, một loại cây cũng được sử dụng để làm buồm (như chúng ta đã nói). Bên trong không gian vuông vức này là một khung hình chữ nhật với vách là những thân tre chẻ đôi, nối với mây, tất cả nằm cách mặt đất ba mươi centimet. Nơi này là nơi ở của mẹ nhà sư trụ trì. Tiếp tục ở bên phải, có hai cây cột gỗ cứng dủng để nâng cho mái nhà. Hai cây cột này, cách nhau khoảng ba mét, bao gồm giữa chúng là hai tấm màn phủ lối vào một phòng đọc kinh. Những rèm cửa này bao gồm một dải màu xanh thẳng đứng ở bên cạnh các cột và màu đỏ về phía trung tâm; ở đầu mỗi tấm rèm được treo thẳng đứng một vật trang trí bằng lụa có hình mũi nhọn với ba màu: trắng, đỏ, xanh.

Ở giữa xà ngang nối hai cây cột là một mảnh giấy đỏ hình chữ nhật được chia thành năm ô; trong mỗi ô này là hình một người đàn ông nhỏ bé hoặc một người phụ nữ phúc hậu nổi bật trên nền vàng, xanh lá cây sặc sở. Toàn bộ được đặt trên một cái tấm bảng hình chữ nhựt treo trên mái. Tấm bảng đóng khung đen này có bốn chữ lớn của Tàu nổi bật màu đen trên nền đỏ của bàn.

Ttoàn bộ phía trước được treo ba chiếc đèn lồng lớn của Tàu có hình cầu mà chung quanh có những hình kỳ quái của người Tàu quen thuộc với chúng ta, Những chiếc đèn lồng này thường chỉ phục vụ một thứ; nó sẽ được đốt ngay khi bạn thắp sáng ngọn nến nhỏ bên trong.

Như tôi đã nói, hai cột lối vào có hai tấm gổ đặt thẳng đứng. được sơn màu đỏ và khắc một tá ký tự Tàu và được phủ một lớp sơn đen và ngoài ra mỗi cột đều mang một dải giấy màu vàng, trên đó cũng có một tá chữ Tàu. Đó là những gì thấy được trước phòng đọc kinh phật.

Hãy đẩy mạnh, trước khi mở rèm cửa.

Buồng thứ ba có một chiếc bàn lớn có thể được sử dụng làm giường và một buồng nhỏ được hình thành bởi một vách ngăn bằng là buông.

Buồng này là buồng dành cho vị sư trụ trì trong đó có chiếc giường sang trọng giống như chiếc giường mà tôi vừa nói. Phía trên giường có hai chùm lá tranh. Trong những chùm này người ta gắn vào sáu mươi cây đèn cầy; những đèn cầy mà linh hồn của nó là những miếng tre nhọn được quần chung quanh một cái tim bằng gòn. Người ta nhúng chúng vào trong dầu dừa hay sáp. Những đèn cây dùng thắp sáng cho buổi cúng phật.

Bây giờ chúng ta đi đến phía trước cửa ra vào dẫn đến chồ miếng đất trống nhô ra một vực sâu khoảng chục thước. Nếu đi qua cửa ra vào, tôi đến phía bên trái của cái nhà. Trước hết tôi gặp một cái giường, một cái bàn nhỏ dài với hai tấm ván ngôi mỗi bên, tất cả được đặt trên các chân đế, một cửa sổ sát đất ở bên trái, Cuối cùng là là một cái giường.

Tôi chú ý đến cái cửa sổ sát đất. Nó đóng lại với năm thanh gỗ.

Phần dưới và trên của khung được khoét lỗ mà trên đó cò gắn một thanh để dùng vào việc gì đó. Thanh được gắn vào lỗ ở phần trên sâu hơn lỗ ở phần dưới, để cho sức nặng của thanh gỗ rớt trở lại lổ phía dưới trong khi phần trên của nó vẫn lồng vào lỗ của khung trên.

Tôi nhấn mạnh vào mô tả về cửa sổ sát đất bởi vì tôi thường thấy nó được sử dụng ở Nam Kỳ rất đơn giản và khéo léo.

Đất của Cái nhà được nện rất xấu; Vách gồm bằng các liếp lá dừa được cột bằng mây, tất cả nằm trong khung bằng cây. Bao gồm là sự đan nhau giửa tre và lá buông, gom lại từng phần và từng niếng.

Đối với mái nhà, gồm hai phần tận cùng ở hai đầu bằng hai phần nhỏ và được phủ bằng lá tranh giống như một loại rơm. Các rui và xà được làm từ các loại gỗ các loại có ở núi. Túp lều này tóm lại là một trong những loại lều tự nhiên của Nam Kỳ. Tôi quên nói rằng bạn phải cúi xuống một chút để đi ra, mái nhà kéo dài đến 1 m, 50 trên mặt đất, để đảm bảo bên trong mùa mưa.

Nếu vén bức màn che khuất chánh điện, người ta nhìn thấy trước mắt là một bàn thờ nhỏ. Bàn thờ được tạo thành bởi hai miếng ván nhỏ, miếng đầu tiên được bọc bằng gòn đỏ và xanh, trên có một bình đất nung màu xanh trong đó người ta đốt nhanh cho phật. Đằng sau chiếc bình này là một giá ba chân nhỏ bằng gỗ đỡ một chiếc bàn nhỏ phủ giấy màu vàng có lẽ mang tên và.phẩm trật của phật; dưới chân chiếc bàn nhỏ này là một cái tách bằng sứ loại thường của Tàu được dùng để đựng nước cúng phật.

Ở trên cao hơn là miếng ván dùng làm bàn thờ phật; về phía phải tôi bắt gặp một giá đèn quay bằng gỗ mang một cây đèn cầy sáp nguyên, một cái giá dỡ cho những chiếc tách, một bình bằng đồng có hình một loại sư tử đang há miệng. Đó là phần chánh của bàn thờ, một đồ đựng nhang chứa những thanh nhang đồng. Một cái hộp bằng gỗ trong cò một cái bình hình trụ đựng thuốc lá (bằng sứ Tàu), một hộp hình chữ nhật đựng trầu; cuối cùng giá đèn thứ hai làm thành một dây chuyền với cái thứ nhứt; phía sau giá đỡ bằng gỗ hình trụ có đèn chong được thắp sáng suốt đêm; Đằng sau một chiếc bình sứ thường chứa cát để cắm nhang cho phật. Trên hàng cuối cùng bắt đầu từ bên phải, một hộp gỗ sơn mài đựng những chiếc tách, một cái khay nhỏ chứa bốn cái tách, hai cái khay gỗ vàng thẳng đứng trình bày các chữ cái trên nền vàng tên của vị phật, Cuối cùng là một chuông đồng tiếng trong trẽo để tạo âm sắc, Chiếc chuông này có hình bán cầu, được gõ bằng một miếng gỗ được bao quanh bởi bông gòn, Ở dưới cùng của bàn thờ, bên phải và bên trái là một dải giấy đỏ thẳng đứng với các ký tự Tàu và một loại cờ đuôi nheo mang các ký tự màu đen trên nền trắng. Dưới bàn thờ là một loại dụng cụ bằng gỗ rỗng có hình trái dừa trên đầu có tay cầm; tất cả dường như được làm thành từ một mảnh gỗ và tách ra ở phần dưới của nó. Dụng cụ được sử dụng như cái trống. Đầu trên bàn thờ, trên một chiếc bàn nhỏ là một tấm bảng có tên phật và hai giúa đèn bằng đất nung được sơn màu xanh lá cây.

Tất cả nằm ở phía trước tượng phật đang ngồi.

Vị phật đội một chiếc nón màu xanh phổ với vương miện ở dưới.

Ở phía bên trái một bức tượng người phụ nữ bằng gỗ dát vàng,

Ở bên phải và bên trái là một tấm đồng dùng làm trống và một bán cầu bằng đồng rỗng cũng dùng làm trống. Phía trước bàn thờ này là một bức tượng với kích thước đáng kể hơn của phật, có hai má lớn, ngồi và có những lọn tóc đen.

Cuối cùng, trước mặt tượng, trên một cái bàn, ở thấp hơn, là ba vị phật được đặt thẳng đứng. Tượng ở giữa có ngón tay trỏ bên trái đưa lên, là một loại chỏm màu xanh. Hai tượng còn lại thì khoanh tay, Bên cạnh là bốn bức tượng nhỏ đang quỳ. phía trước, có một chiếc đĩa và chiếc tách đặt trên bàn, bốn chân đèn cầy bằng đồng, một đồ đựng nhang cho phật.

Đi xuống hai bước và chúng tôi đang ở trong nơi thờ tự đơn sơ.

Bàn thờ được làm thành từ một loại thùng hở bên trên, mặt trước của thùng này, bên phải và bên trái, mang một tấm ván được sơn màu đỏ với các ký tự vàng như chúng ta đã thấy nhiều lần rối.

Trên bàn là một cái trống bằng gỗ rỗng thông thường được trang trí thếp vàng (cái tôi đã đề cập là một cái trống bằng đồng hình bán nguyệt nhỏ hơn một chút).

Phần dưới của thùng là năm nhân vật tôn giáo bằng bìa cứng; phần này, như các vật trang trí, các món đồ nhỏ bằng các tấm đồng rất mỏng, có hình mũi nhọn. Những món đồ nhỏ này trong những bàn thờ nhỏ tương tự với các nhân vật trong các hốc của những bàn thờ này.

Ở dưới cùng của thùng và treo tới đất là một tấm màu đỏ với hình trang trí màu vàng.

Cuối cùng, trở lại lối vào của hang động, có một vị phật, là một bức tượng nhỏ cao ba mươi cm, tượng trưng cho một nhân vật đứng với một thanh kiếm, tay phải ấn lên chuôi gươm, bên kia tay trái nắm thắt lưng và cái bụng căng, đem lại cảm giác như một binh sĩ ăn no và gặp khó khăn bởi dây thắt lưng. Ở bên trái của nhân vật dể mến này là một con quỷ bằng gỗ nhỏ màu đen với cánh tay chuyển động, tay cầm lá bùa; tất cả được để trên một hình giống như trái dứa bị cắt.

Ở bên phải của nhân vật này là nhang cúng phật. Cũng ở bên phải của bàn thờ là nhang dự trữ để cúng phật; bên trái là một cái trống da nhỏ bên trên có cái chuông nhỏ.

Tổng chiều dài của chánh điện là khoảng mười mét, khoảng bốn mét chiều rộng.

Ở bên phải và bên trái, phía dười, là một số tượng nhỏ không giá trị và một số giấy cúng phật có hình trang trí nằm trên giá đở bằng đất.

(Còn tiếp)