BÀN VỀ BA TẤM HÌNH XƯA NHẤT

CỦA TRƯỜNG CHASSELOUP LAUBAT

Trong tạp chí La Dépêche coloniale illustrée số 9 năm thứ 8, ngày 15 tháng 5 năm 1908 ở trang 136 và 137 có 3 tấm hình chụp bên trong trường Chasseloup Laubat vào đầu thế kỷ 20. Thời gian đầu trường còn mang tên là Collège indigenes, chỉ dành cho học sinh bản xứ và dạy theo chương trình Pháp – Việt. sau khi hoàn tất việc xây dựng trường vào năm 1882 thì trường mới tiếp nhận học sinh người Pháp vào học và trường được chia ra làm 2 khu là Grand lycée và Petie lycée hay còn gọi Grand cour và Petit cour hoặc Quartier indigènes và Quartier européens. Khu Petit cour dành cho học sinh bản xứ còn khu Grand cour dành cho học sinh Pháp. Phải 54 năm sau đó trường mới có tên chính thức là Chasseloup Laubat.

Về sau vì nhu cầu gia tăng số lượng học sinh, cho nên khu Quartier indigènes hay còn gọi là Collège de Cochinchine phải chuyển qua chổ mới tức là trường Petrus Ký sau này. Như vậy 3 tấm hình mà chúng ta thấy ở đây được chụp vào giai đoạn mới thành lập trường. Những hình này được chụp ngay tại khu vực Quartier indigènes và những kiểm chứng sau đây sẽ cho chúng ta rõ:

Ở tấm hình thứ nhất cho thấy những học sinh đang làm đất để trồng rau và khu này thấp hơn bên dãy lầu đàng sau hình. Đây chính là Petie cour của khu vực học sinh bản xứ lúc đó sân chưa được tráng xi măng hoặc nhựa đường. Dãy lầu kia là dãy lầu nằm ở cổng đường Testard (Trần Quý Cáp/Võ Văn Tần) tức là cổng dành cho học sinh có xe cá nhân. Còn bờ tường phía trên các học sinh về sau được xây lại. Dấu vết của sự cao thấy hai sân này vẫn còn cho tới tận bây giờ (có nghĩa là khu primaire luôn luôn thấp hơn khu secondaire). Quan sát y phục của các học sinh, chúng ta thấy đồ bà ba trắng, đây là đặc trưng của học sinh bản xứ thời đó.

Hình thứ nhất

Dãy lầu ở hình thứ nhất là dãy lầu trong hình này.

Dấu vết bức tường gạch bên trên hình thứ nhất được thay thế bằng hàng rào gạch về sau như chổ khoang đỏ trong hình này.

Vị trí các học sinh đang làm đất trồng rau trong hình thứ nhất là vị trí của các em học sinh tiểu học được chụp hình.

Ở tấm hình thứ hai cho thấy học sinh đang học vẽ trong một căn phòng. Đây là căn phòng về sau là phòng Chimie của trường; nằm kế phòng giảng đường (có các bậc ngồi hình thang cấp) và ở cổng phụ bên đường Barbé (Lê Quý Đôn). Hồi xưa các học sinh secondaire tới giờ Chimie phải qua lớp này để học.

Hình thứ hai

Mũi tên đỏ chỉ vị trí salle de dessin trong hình thứ hai về sau là phòng Chimie.

Ở tấm hình thứ ba, chúng ta thấy các học sinh đang tập bơi trong một cái hồ nhỏ. Đây là cái hồ nằm bên trong căn phòng lớn về sau là phòng Gymnaste. Chổ này về sau là chổ cột dây thừng để leo trong giờ thể dục. Nhìn ra phía sau hình, chúng ta thấy dãy lớp học lúc đó còn là nhà trệt. Về sau dãy này được xây lại một trệt, một lầu.

Hình thứ ba

Mũi tên đỏ chỉ phòng Gymnaste

Phòng Gymnaste thời TTGD Lê Quý Đôn là hội trường sinh hoạt.