LÊ QUÝ ĐÔN KHUNG TRỜI KỶ NIỆM

Biểu tượng của Sài Gòn xưa

Kênh Bonard, 1893

Posted on 09/03/2015 bởi Tim Doling

kênh Bonard, nhìn từ cầu Palikao trong thời kỳ cuối thuộc địa,

với chợ Bình Tây trong nền hình

Bài này trước đó đã được đăng trên Saigoneer http://saigoneer.com

Mặc dù giờ đây chỉ còn là một dòng chảy nhỏ, kênh Bonard xưa đã từng là một đường thủy bận rộn có những đóng góp to lớn cho sự thịnh vượng kinh tế của Chợ Lớn. Trong khi chờ đợi việc khôi phục dòng kênh một thời vinh quang của thành phố, chúng ta hãy nhìn vào lịch sử của nó,

Khu vực phía đông của kênh Bonard tồn tại trước năm 1874

Bản đồ của Chợ Lớn năm 1874 cho thấy rằng khu vực phía đông của kênh Bonard đã được đào sớm nhất coi như là một chi nhánh của lạch Quới Đước, có lẽ do Hải quân Pháp như là một phần của một mạng lưới đường thuỷ quân sự ở phía tây của thành phố.

Tuy nhiên, vào năm 1880, với việc lưu đường thủy ngày một tăng và phía đầu trên của lạch Lò Gốm ngày càng bồi lên, các nhà chức trách đã nhận ra sự cần thiết phải mở rộng các kênh về phía tây.

Trong tháng 11 năm 1888, 17 ha đất đã được cấp cho Hội đồng thành phố Chợ Lớn để bẻ đường thủy hiện có vào một kênh 1,5km nối Quới Đước và phần nam lạch Lò Gốm. Điều này đã được thực hiện trong tháng 6 năm 1889 bởi một văn bản hướng dẫn của Hội đồng để bắt đầu làm việc xây dựng kênh, các bến cảng bên cạnh kênh và những con đường dẫn đến kênh. Dự án cũng bao gồm việc xây dựng xưởng sửa tàu có sức chứa 55,000m³ (Bassin de Lanessan) có chứa " bến tàu khô cho việc sửa chữa và xây dựng của chiếc tàu. "

kênh Bonard và bể sửa chữa và đóng tàu de Lanessan hoàn tất được mô tả trên bản đồ năm 1893 của phía tây Chợ Lớn

Tuy nhiên do vấn đề tài chính và việc giải phóng mặt bằng, dự án bị chậm trễ đáng kể và kênh đào đã không hoàn thành cho đến năm 1893.

Mặc dù tên kênh Bonard đã được lựa chọn ngay từ đầu của dự án, nhưng vào năm 1893 kênh được đề nghị thay đổi tên là kênh Fourès, để vinh danh Phó Thống đốc Augustin Julien Fourès (21 tháng năm 1889 - 9 tháng tám năm 1889, ngày 11 tháng 9 1892- 25 tháng ba 1894), người đấu tranh cho dự án và đưa nó thành hiện thực.

Tuy nhiên, có vẻ như đóng góp của ông đã nhanh chóng bị lãng quên, kể từ năm 1907 kênh đã trở lại tên ban đầu của nó, kênh Bonard. Ngoài ra, nó dường như cũng đã được biết đến trong suốt thời kỳ thuộc địa bằng tên thay thế "canal de la Distillerie" trong tài liệu tham khảo của Distillerie de Chợ Lớn, một nhà máy sản xuất rượu gạo lớn à mở bên cạnh kênh vào năm 1892.

"kênh Fourès" - tên mà kênh Bonard đã được biết đến cho đến đầu thế kỷ 20

Đến đầu thế kỷ 20, năm cầu đường lớn đã được xây dựng trên kênh Bonard, là đường Minh Phụng (hiện nay Minh Phụng ), đường Danel (sau 1928 là một cây cầu đường sắt bây giờ Phạm Đình Hổ), đường Palikao (hiện nay Ngô Nhân Tịnh) và đường Gò Công (nay là Gò Công) tương ứng.

Tuy nhiên, có lẽ cây cầu nổi tiếng nhất của kênh ở phía đông của nó ở " ngã ba T " với lạch Quới Đước. Đây là Pont des trois arches (cầu Ba Cẳng) nổi tiếng, cho người đi bộ được xây dựng vào những năm 1920 bởi công ty exploitation des établissements Brossard et Mopin, và được tài trợ bởi nhà báo dân tộc Nguyễn Văn Sâm và vợ là người em gái của doanh nhân Chợ Lớn Trương Văn Bền. Năm 1958, cây cầu được sử dụng làm nền cho cảnh giết người trong bộ phim Người Mỹ trầm lặng Graham Greene năm 1958 của Joseph L Mankiewicz. Cầu tồn tại cho đến cuối thập niên 1990.

Quách Đàm (郭琰Guo Yǎn ) ảnh cung cấp bởi cháu trai lớn của ông, ông Harrison W Lau

Đó là trong những năm 1920 kênh Bonard thực sự đi vào riêng của mình. Vào thời điểm đó, chợ trung tâm Chợ Lớn cũ (nằm trên mảnh đất của bưu điện Chợ Lớn ngày nay) đã trở nên quá nhỏ để đáp ứng với số lượng thương nhân. Việc tiến hành các tuyến đường thủy nội thành Chợ Lớn trong 1923-1926 đẩy nhanh sự sụp đổ của kênh bằng cách làm cho kênh không thể cho các thương gia tiếp cận chợ bằng thuyền.

Đáng chú ý, kênh Bonard và phần dưới của lạch Quới Đước được kết nối vào lạch Bến Nghé là những tuyến đường thủy nội thành chỉ được loại trừ từ 1923 bởi đề án thủy - điền của chính phủ. Nhận thấy quyết định quan trọng để đảm bảo những thương gia sử dụng đường thủy tiếp cận chợ của thành phố, doanh nhân giàu có và nhà từ thiện Quách Đàm (Guo Yǎn ,郭琰, 1863-192 ) đề nghị trả tiền cho việc xây dựng chợ mới trên bờ phía bắc của kênh Bonard, nơi ông sở hữu vùng đất rộng lớn.

Mảnh đất ông chọn là Bassin de Lanessan, mà ông cảm thấy hài lòng trước khi bắt đầu xâ dựng vào năm 1926. Chợ Bình Tây mở cửa cho công chúng vào tháng Chín năm 1928.

"Khu ổ chuột Sài Gòn năm 1963"

Được biết đến sau 1955 là tên kênh Hàng Bàng (hoặc Bãi Sậy), con kênh cũ Bonard vẫn là một trong những tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất của thành phố cho đến giữa thập niên 1960, khi chiến tranh bắt đầu tác động tiêu cực đến sản xuất nông nghiệp ở đồng bằng sông Cửu Long. Đến cuối thập kỷ đó, kênh đã rơi vào tình trạng bị bỏ phế và nhà ở tạm thời đã được xây dựng dọc theo các bờ của nó, biến nó thành một hệ thống cống mở.

Năm 2000, phần phía tây của kênh từ lạch Lò Gốm đến đường Ngô Nhân Tịnh đã được lấp đầy bởi các ngôi nhà được xây dựng trên nó. Hôm nay, tất cả những gì còn lại là phần đông bị ô nhiễm nặng ở phần kết nối với lạch Bến Nghé bởi lạch Quới Đước.

Trong năm 2015, dự án phục hồi toàn bộ kênh lịch sử với số tiền là 100 triệu USD, với mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu ngập úng kéo dài. Nhà ở tạm thời sẽ được di dời và các bờ - mà vẫn còn hiện hữu một số tòa nhà di sản quan trọng - sẽ được bảo tồn làm cảnh quan cho cả du khách và người dân đến thưởng thức.