Sài Gòn chuyện đời của phố:
Cái ti vi
Denon và truyền hình nửa thế kỷ trước
Khi ba mở ti vi trong
thùng ra, anh em tôi hét lên vang xóm và lập tức trẻ con trong hẻm chạy đến
ngay, bu đầy cửa cái và cửa sổ.
Đây là cái ti vi thứ hai
của xóm mà ba tôi mua với giá 5.075 đồng tiền lúc đó, mua lại của một người
quen đang cần tiền bán gấp. Trước đó, chỉ có nhà dượng Hai Mỹ, một ông chủ sự
(trưởng phòng) tại Air VN làm việc ở sân bay Tân Sơn Nhất mới mua nổi.
Đến giờ, tôi vẫn nhớ những
chương trình thật hay của Đài truyền hình Sài Gòn trong suốt tuổi thơ của mình.
Đó là chương trình ca nhạc thiếu nhi Tuổi xanh của kịch sĩ Kiều Hạnh, chương
trình Quê ngoại đậm đà tình quê hương của nhạc sĩ Bắc Sơn. Về ca nhạc có chương
trình của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ với nhạc kịch Ả đào say, ban hợp ca Thăng Long
với các ca khúc Ly rượu mừng, Ngựa phi đường xa... Cải lương thì ban Dạ Lý
Hương, ban Thanh Minh - Thanh Nga... Xem qua đài Mỹ thì có các phim Wild wild
west, Combat, Lạc trong không gian, Lỗ tai lừa... Thời sự chiến tranh hay các
chương trình của người lớn thì lứa chúng tôi còn nhỏ nên không màng tới.
Sắm ti vi trở thành niềm
mơ ước của nhiều gia đình miền Nam. Nguyệt san Thời Nay tả lại chuyện này: “Máy
truyền hình đã xuất hiện tại VN, lần đầu tiên, năm 1966. Một chiếc Denon, 12
inches, giá 16.500 đồng, 19 inches: 30.000 đồng... Mặc dù kỹ thuật còn lỉnh
kỉnh, như: vô tuyến truyền hình (VTTH), chương trình cao su, hát nói nhiều hơn hình
ảnh, ti vi - một danh từ mới - đã được “khán thính giả” VN chiếu cố kỹ. Nhà nhà
đều có ti vi. Ai không có thì đi coi cọp. Ăng ten mọc như mắc cưởi, hướng loạn
trên các mái nhà, nhất là ở các tỉnh. Chương trình được hâm mộ nhất là... cải
lương và... đài Mỹ. Batman xuất hiện khắp hang cùng ngõ hẻm. Lúc đó điện còn
yếu, mỗi nhà một survolteur cho ti vi”.
Phát sóng truyền hình
từ... máy bay
Sau khi ông Diệm bị lật
đổ, người Mỹ thiết lập hệ thống vô tuyến truyền hình cho quân đội của họ tại
VN. Đồng thời họ giúp thành lập một đài truyền hình và đào tạo chuyên viên VN
để tự điều hành các hoạt động.
Năm 1966, chính phủ VNCH
khánh thành đài vô tuyến truyền hình đầu tiên, đồng thời thành lập Nha VTTH VN
đặt tại Trung tâm điện ảnh. Nhiệm vụ của Nha là hằng ngày cung cấp các chương
trình cho Đài VTTH Sài Gòn trên băng tần số 9.
Cần nhắc lại, trước đó, từ
tháng 1.1966 đến tháng 12.1967, hệ thống VTTH Sài Gòn chỉ có một phim trường
rất nhỏ tại Trung tâm điện ảnh số 15 Thi Sách, Sài Gòn. Trong thời gian này,
các chương trình kể cả tin tức đều được thu vào băng từ (video tape) rồi được
chuyển lên hai máy bay Super Constellation để phát theo hệ thống Flying
station, vì thế hình ảnh thường bị rung, mờ, không rõ.
Buổi truyền hình đầu tiên
phát vào ngày 29.1.1966. Trong buổi phát, máy bay vận tải Super Constellation
bốn động cơ đặt tên là Ô-xanh 2 bay ở độ cao ổn định là 3.150 m. Mỗi tối máy
bay này chở hàng tấn máy móc rời phi trường Tân Sơn Nhất lên tới độ cao nhất
định tại một địa điểm phía đông nam Sài Gòn khoảng 32 km rồi từ đó bay theo một
lộ trình không thay đổi, lặp lại mỗi đêm với tốc độ ổn định là 271 km/giờ. Máy
bay bay suốt bốn giờ liên tục từ 19 giờ đến 23 giờ mới hạ cánh lại Tân Sơn
Nhất. Từ 20 giờ máy bay phục vụ cho chương trình truyền hình thứ nhì loan tin và
giải trí cho quân đội Mỹ đến 23 giờ. Trong máy bay có hai máy truyền hình mạnh
2.000 kW, hai máy thu hình và tiếng vào băng, hai hệ thống kiểm soát âm thanh,
hai hệ thống vô tuyến điện ảnh dùng phim 16 ly. Các làn sóng điện đem theo hình
ảnh và âm thanh có thể được tiếp nhận tới các nơi xa Sài Gòn như Campuchia
(cách 120 km), Đà Nẵng (608 km), Cà Mau (206 km). Tuy nhiên Sài Gòn và tỉnh lân
cận mới tiếp nhận hoàn hảo.
Vào khoảng cuối năm 1967,
hệ thống này được mở rộng hơn, hai máy bay Super Constellation được thay bằng
máy bay Blue Eagle. Đến tháng 3.1968, khi đài truyền hình mới đã được xây xong
tại số 9 Hồng Thập Tự (nay là trụ sở Đài truyền hình TP.HCM) thì nhờ có trụ
phát tuyến cao nên hình ảnh được rõ ràng, không còn mờ rung như khi phát hình
bằng máy bay nữa. Từ đó các chương trình đầy đủ và phong phú hơn.
Năm 1968, khi xảy ra cuộc
Tổng tiến công Mậu Thân, ba tôi đưa ti vi vào phòng trong. Cả nhà chui xuống bộ
ván dày có chất bao cát phía trên để tránh đạn pháo và ló đầu ra theo dõi màn
hình ti vi đang chập chờn. Tôi không nhớ gì về chương trình truyền hình lúc đó
nhưng ti vi vẫn có ca nhạc có lẽ được thu trước và tin chiến sự đang xảy ra
trong thành phố.
Dấu ấn không phai
mờ
Thời đó, hầu hết các ca sĩ
được yêu cầu nghiêm ngặt trong trang phục, đa số nữ ca sĩ bận áo dài khi ca
hát hay diễn kịch. Nhiều vở kịch phản ánh rõ đời sống của người dân nghèo
thành thị trong hoàn cảnh tao loạn chiến tranh, những cảnh đời bi đát và những
nhân vật cố chống lại sự tha hóa trong đạo đức như Dưới hai màu áo, Lá sầu riêng, Tấm lòng của biển, Con
gái chị Hằng... làm rớt nước mắt từ già đến trẻ. Có lẽ đó chính
là những dấu ấn tốt đẹp không phai mờ mà người Sài Gòn còn nhớ về một thời
xem truyền hình trước kia.
|
Phạm Công Luận
Trích từ Sài Gòn - Chuyện đời của
phố phần 2 do NXB Văn
hóa- Văn nghệ TP.HCM và Phương Nam Book ấn hành
(Nguồn: Thanh niên)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét