CÓ THỂ CHÚNG TA CHƯA BIẾT HẾT

Trong bài viết này, tôi đề cập đến một số địa điểm trong thành phố Sài Gòn thời Pháp thuộc mà hiện nay dấu vết của chúng đã bị xóa chỉ còn trong ký ức của những người thời đó còn sống đến hôm nay hay vẫn còn đó nhưng cũng thay đổi hình dáng theo thời gian. Đương nhiên trong các địa điểm được nói dưới đây có những địa điểm chúng ta đã biết hoặc chỉ biết sơ lược: những địa điểm còn tồn tại tôi chỉ nói sơ qua, những địa điểm không còn tồn tại sẽ đi vào chi tiết hơn. Rất tiếc thành phố Sài Gòn sẽ đẹp hơn nhiều nếu những công trình đã mất này còn tồn tại (trừ những tượng đài đại diện cho chính quyền thực dân).

1. Caserne des marins

Nằm ở góc cảng Argonne de Saigon (một phần của bến Bạch Đằng) và quảng trường Rigault-deGenouilly (công trường Mê Linh). Xưa là trại lính hải quân của Pháp, thời VNCH là Bộ Tư lệnh Hải quân. 
Tình trạng: Giờ vẫn còn là doanh trại Bộ tư lệnh Hải quân.

Thời VNCH  nơi này là Bộ tư lệnh Hải Quân

2. Tòa nhà DE-LA-GRANDIÈRE (Văn phòng, tuyển dụng, tòa án quân đội, trại Công Binh thuật, Sở pháo thủ):

Nằm ở số 15 đường Espagne (Lê Thánh Tôn) cực Đông Bắc đầu đại lộ Luro (Cường Để/Tôn Đức Thắng). Năm 1910 cái tên DE-LA-GRANDIÈRE được đặt cho tòa nhà này.

           Tình trạng: Không còn.

Một khẩu pháo kéo ra từ sở Pháo thủ trên đại lộ Luro

3. LE LIÈVRE: Trại Hiến binh.

Nằm ở đường La-Grandière giữa đường Catinat và Pellerin, trước các văn phòng chính quyền Nam Kỳ (đối diện phía sau tòa Đô Chánh). Xây dựng năm 1874.

Tình trạng: Ngày nay là doanh trại QĐND.

Trụ sở Hiến Binh, trên đường De La Grandière

 (cạnh Thư viện trường Viễn Đông Bác Cổ)

Vị trí Sở Hiến Binh

            4. Trại des Mares:

Khu tứ giác bao gồm các đường Arras, Frère-Louis, de Nancy và đường xe lửa Sài Gòn – Mỹ Tho.

Khu này vào thời đó có một cái chùa (một dạng đền người An Nam) nằm ở trung tâm và có hai cái đầm (ao)  trong đó có hai con cá sấu linh thiêng. Ngôi đền đó là đền  Hiển Trung  mà người Pháp gọi là pagode de la Fidelite Eclatante do vua Gia Long lập để tưởng nhờ những vị công thần. Trước khi trở thành khu trại nơi này là một trang trại thí nghiệm.

Tình trạng: Không còn. Thời VNCH là Tổng nha cảnh sát rồi bộ tư lệnh cảnh sát quốc gia. Sau 1975 là Văn phòng 2 Bộ Công an.

Đường Bùi Thị Xuân phía trước là thành Ô Ma

5. MARTIN-DES-PALLIÈRÉS: Trại Trung đoàn 11 bộ binh thuộc địa.

Nằm ở đại lộ Norodom giữa đường  de Massiges và đường Rousseau hay Angier cãnh Thảo cầm viên.

Trại bắt đầu xây năm 1870 và hoàn thành năm 1873.

Tình trạng: Còn một vài hạng mục. Thời VNCH là thành Cộng Hòa, về sau là khu đại học và đài truyền hình.

6. VIRGILE. Trại Pháo thủ thuộc địa (Trung đoàn 5).

Nằm ở đường Pnom-Penh (Chu Mạnh Trinh) phía sau đường băng qua của tuyến đường sắt. Không có thông tin gì về trại này.

Tình trạng: Không còn.

7. Bệnh viện toàn khoa DEJEAN-DE-LA-BÂTIE:

Cuối đại lộ Bonard (Lê Lợi) cạnh quảng trường Cuniac (Quách Thị Trang). Còn được gọi với cái tên bệnh viện Chú Hỏa, xây dựng  năm 1930.

Tình trạng:  giờ là bệnh viện đa khoa thành phố.

8. Bệnh viện GRALL:

Trong khu vực giới hạn bởi các đường La-Grandière, Paul-Blanchy Mossard, Lafont (Gia Long/Lý Tự Trọng, Hai Bà Trưng, Chu, Mạnh Trinh). Xây dựng khoảng năm 1870, đầu tiên là bệnh viện hải quân rồi sau đó giao cho bộ binh.

Tình trạng; Giờ là bệnh viện Nhi đổng 2.

9. Nhà thương thí KRAUTHEIMER:

Nằm ở góc đường Chasseloup-Laubal và Verdun (Hồng Thập Tư/Nguyễn Thị Minh Khai và Lê Văn Duyệt/Cách mạng tháng 8) trong khu vực vườn Maurice-Long (Tao Đàn).

Đầu tiên nơi đây là viện dục nhi năm 1917. Năm 1932, phần phía tây được giao cho hội Hồng thập tự. Năm sau đó, viện dục nhi không còn và nơi này một phần trở thành sở  Y tế ngày 1 tháng 5 năm 1933 và phần còn lại ngày 18 cùng năm là Nhà thương thí KRAUTHEIMER.

 Tình trạng: Thời VNCH là trụ sở Bộ Y tế và hội Hồng thập tự. Sau 1975 là trụ sở sở Y tế thành phố.

                                                                                     (Còn Tiếp)