Bài này được trích dịch từ chuyên đề GUIDE HISTORIQUE DES RUES DE SAIGON của ANDRÉ BAUDRIT.

LAI LỊCH NHỮNG TÊN ĐƯỜNG ĐẦU TIÊN

CỦA THÀNH PHỐ SÀI GÒN

(Phần tiếp theo)

MAC-MAHON. Hướng Tây Bắc – Đông Nam. Đây là một trong những con đường chánh của Sài Gòn nối cảng Belgique với phi trường Tân Sơn Nhứt.

Sau khi chinh phục, người Pháp đặt cho nó cái tên là đường số 26. Ngày 1 tháng 2 năm 1865, đô đốc LA GRANDIÈRE lại đặt cho nó cái tên là đường Impératrice. Khi đế quốc Pháp bị lật đổ, ngày 9 tháng 11 năm 1870, người ta đế nghị đổi tên lại là đường France nhưng đô thống soái DE CORNULIER-LUCINIÈRE muốn tên đường là Mac-Mahon để vinh danh vị tướng này.

Thời  đầu con đường chỉ tới rạch Thị Nghè (khu vực Chùa Vĩnh Nghiêm bây giờ). Ngày 28 tháng 10 năm 1938, toàn quyền BRÉVIÈ cho khởi công tiếp tục vượt qua Tour de I'lnspection hướng về phi trường.

Vị trí đường Mac Mahon trong bản đồ năm 1870

Vị trí đường Mac Mahon trong bản đồ năm 1878

Vị trí đường Mac Mahon trong bản đồ năm 1937

 đã thấy con đường được kéo dài lên Tân Sơn Nhất

Marie, Edme, Patrice, Maurice Bá tước de MAC-MAHON, công tước MAGENTA, sinh ra tại Sully (Saône-et-Loire) năm 1808. Là một chính trị gia và tướng lĩnh Pháp, mang quân hàm Thống chế Pháp. Ông là người thuộc Đảng Bảo hoàng. Ông giữ chức tổng thống Đệ tam Cộng hoà Pháp giai đoạn từ ngày 24 tháng 5 năm 1873 đến khi từ chức vào ngày 30 tháng 1, 1879. Ông đã từ chức khi chưa hết nhiệm kỳ tổng thống.

Bá tước de MAC-MAHON

MANGIN. Hướng Bắc Nam nối đại lộ Paul Bert với rạch Thị Nghè.

Con đường này cùng với những con đường cùng khu vực được xây dựng năm 1928 bởi Compagnie foncière d'Indochine trên mảnh đất sở hữu của họ.

Bản đồ 1943

Bản đồ 1958 là đường Trần Khắc Chân

Charles, Marie, Emmanuel MANGIN sinh ở Sarrebourg năm 1866. Sau khi ra trường Saint-Cyr, ông gia nhập Trung Đoàn 19 Bộ Binh 77. Năm 1888, Ông gia nhập Trung Đoàn 1 Bộ Tư Lịnh Thủy Quân Lục Chiến Cherbourg và phục vụ tại Soudan. Sau chiến tranh thế giới, Mangin trở thành thành viên của Hội đồng Chiến tranh Tối cao và Tổng thanh tra của các thuộc địa Pháp.  

Emmanuel MANGIN

MANUEL. Đường Matelot. Hướng Bắc Đông Bắc – Tây Tây Nam nối đường Jean-Eudel (ở góc cùi chỏ) với kênh dérivation (Kênh Tẻ).

Là một con đường dành cho xe thổ mộ rất xưa được nhập vô thành phố Sài Gòn được xây dựng. Tên đường này được đặt theo quyết định ngày 16 tháng 8 năm 1907.

Bản đồ 1943

Bản đồ 1958 là đường Tôn Đản

Thủy thủ MANUEL (tên Việt Nam gọi là Mạn Hòe) là một anh hùng người Pháp trong cuộc chiến chống quân Tây Sơn của Nguyễn Ánh. Ông chết trong trận sông Ngả Bảy Cần Giờ.

MARCHAISSE. Hướng Tây Bắc – Đông Nam nối đại lộ Gallieni khu vực nhà ga với cảng BeIgique.

Xưa là đường số 34. Tên mới được đặt theo quyết định của đô đốc DUPERRÉ ký ngày 14 tháng năm 1877.

Bản đồ 1942

Bản đồ 1958 là đường Ký Con

MARCHAISSE (Jean, Ernest) sinh ở Rochefort (Charente-Inférieure) ngày 5 thánh 5 năm 1814. Chức vụ là trung tá bị giết tại Tây-Ninh vào ngày 14 Tháng Sáu năm 1866.

MARNE. Cảng De la. Hướng Tây Bắc – Đông Nam chạy dài bên mạn phải của kênh Bến Nghé tới cầu quay (Khánh Hội). Bắt đầu từ đường Jean-Eudel và chấm dứt tại một con lộ ở rạch Ông Lớn.

Trước gọi là cảng Khánh Hội, còn tên Marne là từ năm 1906.

Bản đồ 1920 gọi là cảng Khánh Hội

Bản đồ 1943

Bản đồ 1958 là bến Vân Đồn

            Marne là con sông dài 526 km nơi xảy ra hai trận đánh lớn trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất.

MARTIN. Đường Guillaume. Hướng Tây Bắc – Đông Nam tiếp nối con đường Vincensini và tới cảng Marne (Khánh Hội).

Cái tên Guillaume MARTIN đã được đặt cho một con đường ở Tân Định nằm giữa hai đường Paul-Blanchy và Garcerie nhưng sau khi được tiết lộ đó là con đường tư nhân; lập tức tên đường được chuyển cho một con đường không tên ở khu Khánh Hội ngày 17 tháng 3 năm 1922.

Bản đồ 1943

Bản đồ 1958 là đường Lê Quốc Hưng

Guillaume MARTIN sinh ngày 17 tháng 4 năm 1899 ở Saint-Denis de la Réunion, sang Đông Dương lập nghiệp cùng với gia đình. Khi chiến tranh thế giới xảy ra, ông tình nguyện tham gia quân đội nhưng không được chấp nhận vì chưa tới tuổi. Ông trống sáng Pháp năm 1915 và bị bắt tại Verdun sau đó ông trở về Sài Gòn. Ngày 17 tháng 4 năm 1916, ông tham gia vào trung đoàn thứ 11 quân bộ binh thuộc  địa khi 17 tuổi. Một năm sau đó ông lên đường sang Pháp và hy sinh tại đây.

MARTIN-DES-PALLIÈRES. Đường. Hướng Bắc Nam, băng qua nó suốt chiều dài là con đường xe tramway, nối đại lộ Albert-1er với rạch Thị Nghè (khu Đa Kao).

Trước đó là đường số 27. Cái tên MARTIN DES PALLIÈRES có được do quyết định ngày 30 tháng 3 năm 1906.

Bản đồ 1942

Bản đồ 1958 là đường Nguyễn Văn Giai

Charles, Gabriel, Félicité MARTIN DES PALLIÈRES sinh ở Courbevoie (Seine) ngày 22 tháng 11 năm 1823. Đào tạo tại Trường Quân sự đặc biệt của Saint-Cyr. Mất 10 tháng 11 1876 tại Palaiseau (Seine-et-Oise). Ông tham gia vào chiến dịch tại An nam và Nam kỳ với vai trò chỉ huy.

MASSIGES. Đường De. Hướng Tây Bắc – Đông Nam nối đường Lucien-Mossard (Phía sau bệnh viện Grall) vời đường Legrand-de-la-Liraye (phía cổng nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi).

Đầu tiên là đường số 10. Ngày 27 tháng 1 năm 1871, đô đốc DUPRÉ quyết định đặt tên là đường Bangkok. Cuối cùng năm 1920 là đường de Massiges theo quyết định ngày 26 tháng 4 năm 1920.

Bản đồ 1878 là đường de Massiges

Bản đồ 1943


Bản đồ 1958 là đường Mạc Đĩnh Chi

Massiges là một xã của vùng Marne cách Sainte-Ménehould 18 km, là nơi xảy ra trận chiến khốc liệt giữa quân Pháp và Đức trong trận chiến tranh thế giới.

MASSOULARD. Đường Roger. Nối đường Chasseloup-Laubat với giao lộ các đường Frère-Louis và colonel Boudonnet ở khu vực nhà ga. Đường sắt bắt đầu ở điểm giao lộ 3 đường và băng qua đường Massoulard sau khi qua đoạn cong.

Xưa là đường số 2. Tên nêu trên là từ năm 1910.

Bản đồ 1943

Bản đồ 1958 là đường Lương Hựu Khánh

MASSOULARD là con của một nhân viên bưu điện sinh ra tại Sài Gòn ngày 3 tháng 11 năm 1900. Hy sinh trong trận chiến tranh thế giới.

MAYER. Đường. Hướng Đông Bắc – Tây Nam nối đại lộ Maréchal-Foch (Đa Kao) với đường Verdun (gần thành pháo binh).

Việc mở con đường này không biết vào thời điểm nào, trong khi phần đường giữa đường Mac-Mahon và Verdun thì hoàn tất năm 1908.

Đầu tiên tên nó là đường số 30. Năm 1880, được đặt tên là đường Gò Vấp (20/5/1880). Còn tên mới này tuy không có ngày tháng chính xác nhưng là vào năm 1886.

Bản đồ 1920

Bản đồ 1958 là đường  Hiền Vương

Bản đồ hiện tại là Võ Thị Sáu

Abraham BEER, gọi là Albert MAYER sinh ngày 3 tháng 6 năm 1836 ở Lyon, là thầu khoán cho các bưu điện thành phố Sài Gòn. Ông vào hội đồng thành phố từ 1877-1879 với chức vụ là phó thị trưởng. Thị trưởng, LAMY rời nhiệm vụ của mình năm 1878, ông tạm thời thay thế cho đến khi việc bổ nhiệm thị trưởng mới.

Ông qua đời tại Sài Gòn, ngày 03 tháng 11 1886 lúc 10 giờ 30 sáng.

                                                                                         (Còn tiếp)