NAM KỲ THUỘC PHÁP: CUỘC SỐNG Ở SÀI GÒN

GHI CHÉP VỀ CUỘC HÀNH TRÌNH/ CỦA M. A. PETITON

(Tiếp Theo)

NAM KỲ THUỘC PHÁP

CUỘC DU KHẢO TÂY NINH

 

CHÙA Ở NÚI DINH BÀ

                                                                                        7 THÁNG 7 NĂM 1869

Tôi nhận được sự hiếu khác của tăng viện hay của vị trụ trì của núi Dinh Bà, được biết đến nhiều hơn dưới cái tên núi Tây Ninh.

Tăng viện này nằm ở sườn phía nam của núi Đinh-Ba, khoảng một phần tư chiều cao từ chân núi, tức là 200 và một vài mét.

Đỉnh núi cao 950 mét so với mực nước biển.

Khởi hành từ Tây-Ninh, chúng tôi đi xe bò, đến nơi sau 3 hoặc 4 giờ theo hướng Đông Bắc, tại một địa điểm nằm dưới chân núi cách Tây-Ninh khoảng 16 km; ở đây có 3 hoặc 4 cái nhà, từ nơi này, một con đường nhỏ, ở giữa những tảng đá, trồi lên nhanh chóng xuyên qua khu rừng để đến tăng viện. Tăng viện này là một ccái nhà đơn giản nằm bên cạnh một hang động không sâu, được bao quanh bởi một khối đá hoa cương khổng lồ nhìn ra một khe núi có độ sâu trung bình.

Việc mô tả đơn giản của tăng viện và chùa này đủ để đưa ra một ý tưởng về các tăng viện và chùa bình thường mà người An Nam có ở Nam Kỳ thuộc Pháp.

Cái nhà của tăng viện là một cái nhà bình thường. Nó gồm một phòng được chia ra làm nhiều phòng phụ.

Mặt bằng chung của tòa nhà là một hình chữ nhật, ở giữa mỗi cạnh nhỏ có một cánh cửa; trong suốt thời gian chúng tôi ở lại, hai cửa này vẫn luôn mở, Điều này, cùng với sự rút ngắn của các bức tường nguyên thủy của ngôi nhà, có nghĩa là không có lý do gì để phàn nàn, như ở phần lớn ngôi nhà ở Nam Kỳ, rằng không có đủ không khí.

Tăng viện nằm trên một thềm nhỏ nằm ở sườn núi. Ở bên phải của cửa vào là một không gian vuông vức được hình thành bởi một vách ngăn được làm bằng lá buông, một loại cây cũng được sử dụng để làm buồm (như chúng ta đã nói). Bên trong không gian vuông vức này là một khung hình chữ nhật với vách là những thân tre chẻ đôi, nối với mây, tất cả nằm cách mặt đất ba mươi centimet. Nơi này là nơi ở của mẹ nhà sư trụ trì. Tiếp tục ở bên phải, có hai cây cột gỗ cứng dủng để nâng cho mái nhà. Hai cây cột này, cách nhau khoảng ba mét, bao gồm giữa chúng là hai tấm màn phủ lối vào một phòng đọc kinh. Những rèm cửa này bao gồm một dải màu xanh thẳng đứng ở bên cạnh các cột và màu đỏ về phía trung tâm; ở đầu mỗi tấm rèm được treo thẳng đứng một vật trang trí bằng lụa có hình mũi nhọn với ba màu: trắng, đỏ, xanh.

Ở giữa xà ngang nối hai cây cột là một mảnh giấy đỏ hình chữ nhật được chia thành năm ô; trong mỗi ô này là hình một người đàn ông nhỏ bé hoặc một người phụ nữ phúc hậu nổi bật trên nền vàng, xanh lá cây sặc sở. Toàn bộ được đặt trên một cái tấm bảng hình chữ nhựt treo trên mái. Tấm bảng đóng khung đen này có bốn chữ lớn của Tàu nổi bật màu đen trên nền đỏ của bàn.

Ttoàn bộ phía trước được treo ba chiếc đèn lồng lớn của Tàu có hình cầu mà chung quanh có những hình kỳ quái của người Tàu quen thuộc với chúng ta, Những chiếc đèn lồng này thường chỉ phục vụ một thứ; nó sẽ được đốt ngay khi bạn thắp sáng ngọn nến nhỏ bên trong.

Như tôi đã nói, hai cột lối vào có hai tấm gổ đặt thẳng đứng. được sơn màu đỏ và khắc một tá ký tự Tàu và được phủ một lớp sơn đen và ngoài ra mỗi cột đều mang một dải giấy màu vàng, trên đó cũng có một tá chữ Tàu. Đó là những gì thấy được trước phòng đọc kinh phật.

Hãy đẩy mạnh, trước khi mở rèm cửa.

Buồng thứ ba có một chiếc bàn lớn có thể được sử dụng làm giường và một buồng nhỏ được hình thành bởi một vách ngăn bằng là buông.

Buồng này là buồng dành cho vị sư trụ trì trong đó có chiếc giường sang trọng giống như chiếc giường mà tôi vừa nói. Phía trên giường có hai chùm lá tranh. Trong những chùm này người ta gắn vào sáu mươi cây đèn cầy; những đèn cầy mà linh hồn của nó là những miếng tre nhọn được quần chung quanh một cái tim bằng gòn. Người ta nhúng chúng vào trong dầu dừa hay sáp. Những đèn cây dùng thắp sáng cho buổi cúng phật.

Bây giờ chúng ta đi đến phía trước cửa ra vào dẫn đến chồ miếng đất trống nhô ra một vực sâu khoảng chục thước. Nếu đi qua cửa ra vào, tôi đến phía bên trái của cái nhà. Trước hết tôi gặp một cái giường, một cái bàn nhỏ dài với hai tấm ván ngôi mỗi bên, tất cả được đặt trên các chân đế, một cửa sổ sát đất ở bên trái, Cuối cùng là là một cái giường.

Tôi chú ý đến cái cửa sổ sát đất. Nó đóng lại với năm thanh gỗ.

Phần dưới và trên của khung được khoét lỗ mà trên đó cò gắn một thanh để dùng vào việc gì đó. Thanh được gắn vào lỗ ở phần trên sâu hơn lỗ ở phần dưới, để cho sức nặng của thanh gỗ rớt trở lại lổ phía dưới trong khi phần trên của nó vẫn lồng vào lỗ của khung trên.

Tôi nhấn mạnh vào mô tả về cửa sổ sát đất bởi vì tôi thường thấy nó được sử dụng ở Nam Kỳ rất đơn giản và khéo léo.

Đất của Cái nhà được nện rất xấu; Vách gồm bằng các liếp lá dừa được cột bằng mây, tất cả nằm trong khung bằng cây. Bao gồm là sự đan nhau giửa tre và lá buông, gom lại từng phần và từng niếng.

Đối với mái nhà, gồm hai phần tận cùng ở hai đầu bằng hai phần nhỏ và được phủ bằng lá tranh giống như một loại rơm. Các rui và xà được làm từ các loại gỗ các loại có ở núi. Túp lều này tóm lại là một trong những loại lều tự nhiên của Nam Kỳ. Tôi quên nói rằng bạn phải cúi xuống một chút để đi ra, mái nhà kéo dài đến 1 m, 50 trên mặt đất, để đảm bảo bên trong mùa mưa.

Nếu vén bức màn che khuất chánh điện, người ta nhìn thấy trước mắt là một bàn thờ nhỏ. Bàn thờ được tạo thành bởi hai miếng ván nhỏ, miếng đầu tiên được bọc bằng gòn đỏ và xanh, trên có một bình đất nung màu xanh trong đó người ta đốt nhanh cho phật. Đằng sau chiếc bình này là một giá ba chân nhỏ bằng gỗ đỡ một chiếc bàn nhỏ phủ giấy màu vàng có lẽ mang tên và.phẩm trật của phật; dưới chân chiếc bàn nhỏ này là một cái tách bằng sứ loại thường của Tàu được dùng để đựng nước cúng phật.

Ở trên cao hơn là miếng ván dùng làm bàn thờ phật; về phía phải tôi bắt gặp một giá đèn quay bằng gỗ mang một cây đèn cầy sáp nguyên, một cái giá dỡ cho những chiếc tách, một bình bằng đồng có hình một loại sư tử đang há miệng. Đó là phần chánh của bàn thờ, một đồ đựng nhang chứa những thanh nhang đồng. Một cái hộp bằng gỗ trong cò một cái bình hình trụ đựng thuốc lá (bằng sứ Tàu), một hộp hình chữ nhật đựng trầu; cuối cùng giá đèn thứ hai làm thành một dây chuyền với cái thứ nhứt; phía sau giá đỡ bằng gỗ hình trụ có đèn chong được thắp sáng suốt đêm; Đằng sau một chiếc bình sứ thường chứa cát để cắm nhang cho phật. Trên hàng cuối cùng bắt đầu từ bên phải, một hộp gỗ sơn mài đựng những chiếc tách, một cái khay nhỏ chứa bốn cái tách, hai cái khay gỗ vàng thẳng đứng trình bày các chữ cái trên nền vàng tên của vị phật, Cuối cùng là một chuông đồng tiếng trong trẽo để tạo âm sắc, Chiếc chuông này có hình bán cầu, được gõ bằng một miếng gỗ được bao quanh bởi bông gòn, Ở dưới cùng của bàn thờ, bên phải và bên trái là một dải giấy đỏ thẳng đứng với các ký tự Tàu và một loại cờ đuôi nheo mang các ký tự màu đen trên nền trắng. Dưới bàn thờ là một loại dụng cụ bằng gỗ rỗng có hình trái dừa trên đầu có tay cầm; tất cả dường như được làm thành từ một mảnh gỗ và tách ra ở phần dưới của nó. Dụng cụ được sử dụng như cái trống. Đầu trên bàn thờ, trên một chiếc bàn nhỏ là một tấm bảng có tên phật và hai giúa đèn bằng đất nung được sơn màu xanh lá cây.

Tất cả nằm ở phía trước tượng phật đang ngồi.

Vị phật đội một chiếc nón màu xanh phổ với vương miện ở dưới.

Ở phía bên trái một bức tượng người phụ nữ bằng gỗ dát vàng,

Ở bên phải và bên trái là một tấm đồng dùng làm trống và một bán cầu bằng đồng rỗng cũng dùng làm trống. Phía trước bàn thờ này là một bức tượng với kích thước đáng kể hơn của phật, có hai má lớn, ngồi và có những lọn tóc đen.

Cuối cùng, trước mặt tượng, trên một cái bàn, ở thấp hơn, là ba vị phật được đặt thẳng đứng. Tượng ở giữa có ngón tay trỏ bên trái đưa lên, là một loại chỏm màu xanh. Hai tượng còn lại thì khoanh tay, Bên cạnh là bốn bức tượng nhỏ đang quỳ. phía trước, có một chiếc đĩa và chiếc tách đặt trên bàn, bốn chân đèn cầy bằng đồng, một đồ đựng nhang cho phật.

Đi xuống hai bước và chúng tôi đang ở trong nơi thờ tự đơn sơ.

Bàn thờ được làm thành từ một loại thùng hở bên trên, mặt trước của thùng này, bên phải và bên trái, mang một tấm ván được sơn màu đỏ với các ký tự vàng như chúng ta đã thấy nhiều lần rối.

Trên bàn là một cái trống bằng gỗ rỗng thông thường được trang trí thếp vàng (cái tôi đã đề cập là một cái trống bằng đồng hình bán nguyệt nhỏ hơn một chút).

Phần dưới của thùng là năm nhân vật tôn giáo bằng bìa cứng; phần này, như các vật trang trí, các món đồ nhỏ bằng các tấm đồng rất mỏng, có hình mũi nhọn. Những món đồ nhỏ này trong những bàn thờ nhỏ tương tự với các nhân vật trong các hốc của những bàn thờ này.

Ở dưới cùng của thùng và treo tới đất là một tấm màu đỏ với hình trang trí màu vàng.

Cuối cùng, trở lại lối vào của hang động, có một vị phật, là một bức tượng nhỏ cao ba mươi cm, tượng trưng cho một nhân vật đứng với một thanh kiếm, tay phải ấn lên chuôi gươm, bên kia tay trái nắm thắt lưng và cái bụng căng, đem lại cảm giác như một binh sĩ ăn no và gặp khó khăn bởi dây thắt lưng. Ở bên trái của nhân vật dể mến này là một con quỷ bằng gỗ nhỏ màu đen với cánh tay chuyển động, tay cầm lá bùa; tất cả được để trên một hình giống như trái dứa bị cắt.

Ở bên phải của nhân vật này là nhang cúng phật. Cũng ở bên phải của bàn thờ là nhang dự trữ để cúng phật; bên trái là một cái trống da nhỏ bên trên có cái chuông nhỏ.

Tổng chiều dài của chánh điện là khoảng mười mét, khoảng bốn mét chiều rộng.

Ở bên phải và bên trái, phía dười, là một số tượng nhỏ không giá trị và một số giấy cúng phật có hình trang trí nằm trên giá đở bằng đất.

                                                                                      (Còn tiếp)