Cứu lấy cái đẹp hiền hòa và khiêm nhường
Những thông tin về nguy cơ nhà thờ và tu viện
Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm bị đập bỏ để nhường chỗ cho những công trình xây dựng
khu đô thị mới Thủ Thiêm khiến tôi tìm xem lại những hình ảnh về nhà thờ và tu
viện nữ này. Xem rồi, bỗng nhận ra cái đẹp lạ lùng của tu viện.
Trong tu viện Dòng Mến
Thánh Giá Thủ Thiêm, ngoài hai dãy nhà một trệt một lầu dành làm nơi tu tập,
khoảng sân vườn được chăm chút chu đáo, nổi bật lên là ngôi nhà nguyện với lối
kiến trúc đơn giản, nhẹ nhàng mà đẹp.
Đó là một cái đẹp
khiêm nhường, giản dị, hoàn toàn hài hòa với cảnh quan của một vùng mới đây vẫn
còn là một vùng quê sông nước và lau lách, khi cơn lốc đô thị hóa còn chưa kéo
đến. Đứng bên này sông Sài Gòn nhìn qua khu nhà thờ và tu viện Dòng Mến Thánh
Giá Thủ Thiêm bên kia sông, lại càng thấy cái vẻ đẹp khiêm nhường, hiền hòa và
hài hòa với môi trường xung quanh ấy trái ngược hẳn với cái hoành tráng, hào
nhoáng, phô phang của một số nhà thờ, chùa chiền, tượng đài được xây dựng nơi này
nơi khác trên đất nước này trong những năm gần đây. Và cái vẻ đẹp kiến trúc
khiêm nhường ấy là biểu hiện của chính tính chất của hội dòng này, một hội dòng
có thể nói là khiêm nhường nhất trong những dòng tu nữ Công giáo.
Ảnh: Quý Hòa
Lần giở lịch sử, Dòng
Mến Thánh Giá (Congrégation des Amantes de la Croix/Congregation of the Holy
Cross Lovers) là dòng nữ tu Công giáo đầu tiên có mặt tại Việt Nam kể từ khi
đạo Công giáo được truyền vào Việt Nam. Được vị giám mục thuộc Hội Thừa sai
Paris (MEP) đầu tiên đến xứ Đông Dương là Giám mục Lambert de la Motte sáng lập
(lần lượt ở Đàng Ngoài vào năm 1670, Đàng Trong năm 1671, và Xiêm La năm 1672,
rồi mở rộng sang Campuchia năm 1772, Nhật Bản năm 1878, và Lào năm 1887), Mến
Thánh Giá cũng là dòng nữ tu Công giáo đầu tiên được xem là mang bản sắc Á
Đông, với tôn chỉ tu hành vừa chiêm niệm vừa hoạt động, sống thành cộng đoàn
theo một luật dòng được gọi là Hiến chương Hội Dòng Mến Thánh Giá.
Có thể nói, khác với
các dòng nữ tu khác mang tính quốc tế du nhập vào Việt Nam sau này, có trung
ương hội dòng đặt ở Roma, Mến Thánh Giá là một dòng nữ tu hoàn toàn mang tính
bản địa, mỗi hội dòng trực thuộc quyền giám mục sở tại. Các nữ tu vừa phụng sự
Chúa bằng đời sống chiêm niệm, vừa sống với đời, phục vụ tha nhân bằng công
việc từ thiện và giáo dục thanh thiếu niên, như các nữ tu dòng Mến Thánh Giá
Thủ Thiêm trước đây và hiện nay đang làm.
Theo báo Công
giáo và Dân tộc, Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm được thành lập năm 1840, là
tu viện đầu tiên của Dòng Mến Thánh Giá tại Sài Gòn, và là thứ hai tại Nam Việt
Nam, sau Dòng Mến Thánh Giá Cái Nhum (Bến Tre) được thành lập năm 1880. Theo
các tài liệu xưa, sau cuộc nổi dậy của Lê Văn Khôi vào năm 1833, triều đình vua
Minh Mạng ra chỉ dụ bắt bớ đạo Công giáo. Các nhà thờ, tu viện bị tàn phá, linh
mục, tu sĩ, giáo dân ly tán khắp nơi, trong số đó có các nữ tu Dòng Mến Thánh
Giá. Trong hoàn cảnh chạy loạn, một số nữ tu Dòng Mến Thánh Giá đã đến dừng
chân ở Thủ Thiêm và bắt đầu lập tu viện ở đây vào năm 1840. Ban đầu, tu viện
chỉ là căn chòi lá dựng gần gốc cây me. Thủ Thiêm ngày ấy là một khu rừng hoang
vắng, dân cư sống rải rác, chỉ có vài ngôi chùa, miễu của người Miên và người
Thổ.
Lo ngại thú rừng, các nữ
tu tạm rời căn chòi để men theo kinh Lấp đến tá túc tại chợ Vải, Bến Thành.
Trong giai đoạn này, nhà thờ Giáo xứ Thủ Thiêm được thành lập vào năm 1859 nên
đến năm 1863, sau thời tạm trú tại Bến Thành, các nữ tu quay về Thủ Thiêm và
dựng lại tu viện bên cạnh nhà thờ này. Nhờ sự hỗ trợ của các chủng sinh tại Xóm
Chiếu, họ xây dựng được một nhà nguyện mái tranh vách ván và một dãy nhà được
ngăn ra nhiều gian để ở. Họ bắt đầu sinh sống bằng nghề nuôi tằm, kéo sợi, dệt
vải, dệt chiếu, làm ruộng, vườn… như bao nhiêu người nông dân khác. Một tờ báo
Pháp năm 1845 mô tả các nữ tu này như sau: “Các phụ nữ đạo đức này đã phải lo
việc giáo dục các trẻ nữ; và ngày nay nữa, họ bận tâm lo nâng đỡ kẻ bệnh hoạn
và việc trở lại cho các phụ nữ bê bối. Họ sinh sống bằng công việc tay chân của
mình, chỉ dùng hai bữa ăn thanh đạm mỗi ngày. Họ ăn chay các ngày thứ Sáu và
thứ Bảy mỗi tuần. Hằng ngày, họ dâng lên Thiên Chúa những lời kinh dài và sốt
sắng”.
Đến thập niên 1960,
Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm đã xây dựng lên ba trường học gồm trường Nữ Thủ
Thiêm, trường Nam Thủ Thiêm và trường Nữ thánh Anna với tổng diện tích 4.000m2.
Sau 1975, theo thỏa thuận giữa Nhà nước và Giáo hội Công giáo, ba ngôi trường
trên được Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm hiến cho Nhà nước để sử dụng vào mục
đích giáo dục. Đáng tiếc, kể từ cuối 2011, với dự án xây dựng khu đô thị mới
Thủ Thiêm, ba ngôi trường này đã ngưng hoạt động, không còn được sử dụng cho
mục đích giáo dục nữa.
Vẫn báo Công
giáo và Dân tộc (27.5.2015) cho biết về hoạt động xã hội thiện nguyện
của các nữ tu Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm hiện tại: Ngoài công việc mục vụ tại
các giáo xứ, các chị (soeur) còn mở nhiều phòng khám (điều trị kết hợp Đông y
và Tây y), châm cứu, bấm huyệt và phát thuốc chữa bệnh, ưu tiên phục vụ người
nghèo miễn phí. Tại Hội dòng và một số cộng đoàn có các lớp tình thương cho trẻ
em nghèo thất học, không đủ điều kiện để vào trường nhà nước. Các em được giáo
dục nhân bản, được trợ cấp sách vở, dụng cụ học tập, học văn hóa và được bồi
dưỡng nhẹ trong các buổi học. Hằng năm, sau khi các em học một năm tại lớp tình
thương của Hội dòng, nếu còn trong độ tuổi lớp 1 sẽ được chuyển ra các trường
phổ thông. Còn các em học hết lớp 4 đều được chuyển ra trường ngoài học lên
cao. Hội dòng cũng liên hệ làm giấy khai sinh cho nhiều em trễ hạn, để các em
có hồ sơ hoàn chỉnh vào trường chính quy.
Để tiếp bước đến
trường, những em này còn được cấp học bổng theo ba dạng như nhận tiền từ đầu
năm, mỗi năm 200.000 - 300.000 đồng; số khác nhận học bổng mỗi tháng 200.000 -
250.000 đồng; phần còn lại nhận học bổng phát sinh, mỗi tháng 50.000 đồng. Tuy
số tiền không lớn nhưng gia đình các em có thể đóng tiền, duy trì việc học cho
trẻ. Một số các em chuyển ra trường phổ thông cũng phải đóng hàng tháng 50.000
đồng. Hội dòng còn liên hệ với các hội từ thiện và cha mẹ đỡ đầu giúp học bổng
cho một số học sinh nghèo có đủ điều kiện để theo học chính quy từ lớp 1 cho
đến khi hoàn tất chương trình phổ thông. Những em có khả năng vào đại học, vẫn
được tiếp tục nhận học bổng cho đến khi ra trường.
Bên cạnh đó, các chị
còn mở lớp huấn nghệ miễn phí dạy tại Hội dòng với các nghề thêu, may, vi tính,
đàn, Anh văn, vẽ và giới thiệu học nghề miễn phí ở nơi khác (sửa xe, điện lạnh,
điện tử...). Riêng nghề thêu, sau khi mãn khóa học, tổ thêu của Hội dòng giúp
các em có việc làm ổn định. Nhiều em có thể nhận hàng thêu cao cấp.
Cổng vào Hội Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm. Ảnh: Quý Hòa
Các nữ tu Mến Thánh
Giá Thủ Thiêm còn lập nhà trọ di dân Lâm Bích tại Búng - Bình Dương, tạo điều
kiện cho các thiếu nữ nghèo từ các nơi xa (Bình Phước, Tây Ninh, Sóc Trăng,
Bình Định, Nghệ An, Vinh, Bắc Kạn...) có nơi trọ an toàn. Hằng tuần, Hội dòng
cho chị em đến giúp các thiếu nữ nâng cao kiến thức về nhân bản, chăm sóc sức
khỏe và những vấn đề xã hội; dạy nghề, cụ thể là mở lớp huấn nghệ thêu may.
Ngoài ra, các chị còn phục vụ đồng bào dân tộc thiểu số tại Pleiku và Di Linh.
Với lịch sử 178 năm
sống giữa và sống với dân nghèo Thủ Thiêm, giáo dục con em họ, giúp đỡ những
hoàn cảnh khó khăn; với ngôi nhà nguyện nhỏ đẹp khiêm nhường, thanh thoát như vậy,
tu viện Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm sao không thể được coi là một dấu ấn lịch
sử trong lịch sử chỉ mới hơn 300 năm của thành phố này? Mất nó đi là thành phố
mất một cột mốc trong lịch sử cuộc đời mình, người dân mất đi một dấu ấn tâm
linh đã in dấu theo thời gian. Xây dựng đô thị mới, xây dựng công viên bờ sông?
Giữ lại cái tu viện cổ khiêm nhường đó là giữ nét điểm xuyết chỉ có thể làm đẹp
thêm cho đô thị mới, cho công viên bờ sông mà thôi.
Hỡi những đầu óc chỉ
biết choáng ngợp trước cái hào nhoáng và hoành tráng, những cặp mắt nhìn đâu
cũng chỉ thấy tiền, hãy nghĩ lại!
Đoàn Khắc Xuyên
https://nguoidothi.net.vn/cuu-lay-cai-dep-hien-hoa-va-khiem-nhuong-13959.html
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét