NAM KỲ THUỘC PHÁP: CUỘC SỐNG Ở SÀI GÒN

GHI CHÉP VỀ CUỘC HÀNH TRÌNH/ CỦA M. A. PETITON

(Tiếp Theo)

Nam Kỳ thuộc Pháp là một quốc gia có các dòng nước và kênh rạch nằm rải rác, các dòng nước được gọi là kênh, chỉ cần nhìn vào bản đồ để xem có bao nhiêu đường giao thông điểm này đến điểm khác thật dễ dàng sử dụng của các tuyến đường sông có thể điều hướng được, ngay cả đối với các tàu khá lớn, đặc biệt là sông Cam Bốt và các sông Vàm Cỏ ở phía tây và phía đông. Giao thông bằng đường bộ là vô cùng khó khăn hơn. Hơn nữa, các tuyến giao thông đường thủy là lý tưởng cho một quốc gia bị ngập lụt nhiều trong vài tháng trong năm.

Việc lưu thông ở Nam Kỳ, bằng thuyền có hai loài: thứ nhất là thuyền biển tên là Ghe bầu, thứ hai là thuyền nước ngọt có nhiều tên và hình thức khác nhau; chúng thường được gọi là tam bản.

Một số loại ghe xuồng tiêu biểu của Nam Kỳ

Những chiếc ghe này có kích thước khác nhau, từ kích thước của một chiếc xuồng nhỏ, nơi chỉ có một người, cho đến kích cỡ của chiếc ghe có thể chứa khoảng hai mươi người; tất cả đều có hình dạng gần giống nhau. Ngay khi chúng đạt đến một kích thước nhất định, phần giữa của chiếc ghe được bao phủ bởi một loại mái làm từ mành tre trên phủ lớp lá dừa. Phần của mái này là hình bán nguyệt, nó thường bao gồm ba phần, một phần cố định và hai phần di động có thể trượt trên phần cố định.

Hai phần di động được sử dụng để tăng không gian sức chứa, che chở khỏi nắng và mưa, đó là những người bạn đồng hành nguy hiểm cũng như khó chịu đối với du khách ở Nam Kỳ. Ghe tam bản nhỏ nhất chỉ có một mái chèo, mọi hoạt động điều khiển nằm phía sau thuyền. Chiếc ghe này không có bánh lái và người điều khiển phải chèo, đồng thời người chèo thuyền phải tạo sự thúc đẩy bằng cách đi sang bên phải và bên trái bởi một chuyển động ngoáy mái chèo càng nhanh nhạy càng tốt; người chèo thuyền ngồi hoàn toàn ở phía sau thuyền, anh ta đứng trên một cái bục gỗ nhỏ, mặt hướng về phía trước. Mái chèo xoay quanh một cái thùng gỗ lớn được đặt thẳng đứng, buộc bằng dây mây, mỏng hoặc bằng dây dừa. Thỉnh thoảng anh ta xối nước để không cho dây bị đứt.

Đứng ở phía sau ghe, người chèo ngoáy mái chèo để đi về phía trước và giữ thăng bằng.

Người An Nam rất giỏi chèo ghe: đàn ông, phụ nữ, trẻ em, tất cả đều biết chèo ghe tam bản, Những tam bản nhỏ này thường được làm từ một thân cây, được sử dụng nhiều nhất là cây dầu.

Trong những ghe tam bản lớn thường có nhiều mái chèo, bốn ờ phía trước và hai ở phía sau.

Thường thì người cầm lái cũng cầm chèo, anh ta dùng chân để chèo như là cánh tay thứ ba.

Trong chiếc tam bản cở trung bình, thường có bốn phần: Phía sau là bục dành cho người chèo. Trước mặt người chèo, ở phía dười là khoảng trống không mái che, chổ đó thường có một bếp ló bằng đất. Nó được sử dụng để chuẩn bị những bữa ăn ngon của người An Nam nhưng là nỗi kinh hoàng đối với dạ dày người Pháp. Phía bên kia, là một chiếc bình bằng đất nung lớn có hình dạng hình trụ hoặc hình dạng của một lu sa thạch lớn; nó là bể chứa nước cần thiết cho nhu cầu của người đi ghe. Nó được châm đầy lại ở những nơi thích hợp.

Những con kênh Nam kỳ, phần lớn thời gian, nước qua lại đôi khi là nước ngọt hay nước mặn, không may cũng chứa một lượng lớn xác phân hủy của thực vật và động vật làm cho việc sử dụng thêm tồi tệ. Đối với tôi đây là nguyên nhân chính làm chết nhiều người tại thuộc địa bởi bệnh lỵ tàn ác mà nó góp phần tạo nên.

Những cánh bườm của ghe tam bản thường được làm bằng lá, đó là buông. Những cánh bườm này thường để gió lọt qua phần lớn khiến việc điều khiển gặp nhiều khó khăn.

Sau tầng sàn tiên tôi đã đề cập, đến phần thuyền được phủ bởi một mái che, và cuối cùng là phía trước, là nơi gần của như tất cả các tay chèo.

Bộ đồ của người chèo thuyền không thể đơn giản hơn, nói chung là giống nhau đối với tất cả người An Nam: Đó là một loại y phục theo kiểu Moresque lớn với đôi chân ngắn, có tác dụng như chiếc quần đùi cùng với chiếc khăn tay đeo trên trán. Đó là tất cả bộ đồ của người An Nam. Bộ đồ này ban đầu là màu xanh dương hay trắng nhưng nhìn lúc nào cũng thấy dơ.

Một số người đàn có dáng thấp, với mái tóc đen, dài, quấn chặt trên đầu vào chiếc khăn tay, hay để buông trên lưng cho tới gần thắt lưng, có làn da rám nắng, mình đầy những vết sẹo đủ hình dạng, tạo thành một đoàn tùy tùng An Nam.

Doàn tùy tùng có một người ca không ngừng hát lên một giai điệu du dương.

Bài hát hầu như luôn bao gồm một loại nhấn nhá phát ra từ giọng ca đôi khi dừng lại đột ngột. Nó khá đơn điệu, nhưng bài hát này tuy nhiên không thiếu một sự quyến rũ nhất định mà bạn phải biết cách đánh giá. Bên cạnh đó, có được sự im lặng từ đoàn tùy tùng người An Nam rất khó khăn; vì họ cơ bản chất thích nói chuyện.

Dân An Nam, mặc dù rất lười biếng, nhưng có khả năng chịu đựng công việc kéo dài như chèo thuyền. Họ tìm mọi cơ hội có thể để nghỉ ngơi, dưới cái cớ là làm điếu thuốc, hay lấy lá trầu, quét một lớp vôi đỏ và nghiền nát mọi thứ giữa hai hàm răng bằng một miếng cau.

Dân An Nam có một đức tình lớn: Là dể nuôi. Một kg gạo, một ít cá với một ít ớt là đủ cho họ. Tất cả đồ ăn được nêm với một loại gia vị gọi là nước mắm. Đó là loại nước chấm làm từ quá trình lên men của cá.

Dâni Annam đôi khi uống một loại rượu có được nhờ quá trình lên men của gạo; rượu này gọi là Chum chum (?). Nhưng có thể nói, đối với việc thuê mướn dân An Nam thì rất hiếm thấy có việc lạm dụng rượu.

Bên cạnh một số đồ dùng bằng đất nung hoặc đồ sứ rất phổ biến, trên ghe vẫn còn một số lượng dao lớn nhất định mà người Pháp gọi là coupe-coupe và và người An Nam gọi là dao. Những vật dụng này đóng một vai trò lớn trong cuộc sống của người An Nam Thật không may, kể từ khi Pháp chiếm đóng, chúng lại được sử dụng để thực hiện nhiều tội ác,

Chúng ta không được quên cái nón của người An Nam; Bên cạnh đó, nghiên cứu về cái nón rất lý thú, có một số hình dạng; Có hai loại chính mà tôi đã thấy được sử dụng bởi người chèo. Có một cái nón tròn có hình dạng của một nắp súp thấp hơn trên có một nút lớn.

Phần bên trong của cái nón này tương ứng chở cái nút bị rỗng và làm thành chổ thoát hơi phía trên đầu. Cái nón này được làm từ hai tấm lưới tre bao phủ bằng lá tre. Vành nón được làm từ một vòng tre nối với nhau bằng một sợi dây làm từ mây rất mỏng. Bên trong nón được lót 'một tờ giấy nhỏ màu đỏ cam.

Cái nón thứ hai có hình dạng của một cái hình chóp để tắt đèn. Nó được làm bằng lá nước dừa kết nối với mây. Chiếc nón này có lợi thế là có thể làm rất nhanh và dùng hầu hết mọi nơi ở Nam Kỳ. Khi bạn đặt chân lên một chiếc thuyền An Nam, bạn phải luôn cẩn thận, bởi vì các tấm ván sàn thường nằm trên các cạnh không đủ rộng, và do đó, bạn có thể dễ dàng bịu lật và bị thương nặng.

Kể từ thời chính quyền Pháp, ghe phải được gắn đèn lồng gắn vào cột buồm; cùng với một số thứ tự ở phía sau; Người chủ ghe phải mang giấy phép cho biết số lượng người đi theo. Người ta  áp dụng các biện pháp trật tự trong một giới hạn nhất định, để giảm nạn cướp, thường xuyên xảy ra ở các con kênh của Nam Kỳ. Chúng ta có thể nói rằng, vào năm 1869, một người Pháp không thể đi một mình trên một chiếc thuyền An Nam với sự an toàn tuyệt đối. Phải cảnh giác chống lại đoàn tùy tùng và chống lại các cuộc tấn công có thể đến từ bên ngoài. Cuộc sống của anh ta nguy hiểm thực sự nếu anh ta mang theo một số tiền, như chúng ta biết, tiền bạc là của đất nước. Đoàn tùy tùng người An Nam, với những trường hợp ngoại lệ hiếm hoi, sẽ không bao giờ dám tấn công một người châu Âu, trừ khi đang ngủ hoặc mới ngủ. Hai hoặc ba người châu Âu đi du lịch cùng nhau có rất ít cơ hội bị tấn công, nhưng luôn luôn phải cẩn thận.

                                                         (Còn tiếp)

NAM KỲ THUỘC PHÁP: CUỘC SỐNG Ở SÀI GÒN

GHI CHÉP VỀ CUỘC HÀNH TRÌNH/ CỦA M. A. PETITON

(Tiếp Theo)

Chuẩn bị cho một cuộc hành trình

 vào nội địa của Nam Kỳ

 

Đồ dùng cần thiết

Điều đầu tiên để khởi hành là cần một chiếc thuyền, bạn hỏi tìm một chiếc thuyền từ một số người chèo thuyền và họ nói với bạn rằng đã có thuyền, rồi bạn phải tự đi xem. Đừng nói với ai về việc này. Nói cho cùng về nguyên tắc này là bạn sẽ cảm thấy khó chịu trên một chiếc thuyền An Nam nhưng nó có nhiều mức độ khó chịu (Nếu đi du ngoạn nhiều ở Nam kỳ thì cần phải đóng một con thuyền đặc biệt mà chúng ta có thể sắp xếp như mong muốn, có thể ngồi viết được trên đó, v. v.

Điều đầu tiên cần kiểm tra:

 1. Xem chúng ta có thể ngồi dưới mui thuyền không. Thật khủng khiếp khi trải qua vài ngày trên một chiếc thuyền mà không thể nằm dài xuống hoặc gập người lại.

2. Xem mui thuyền có ở trong tình trạng tốt không, bởi vì nếu bạn gặp mưa trong nhiều ngày và bạn đang ở trong một chiếc thuyền với mui để lại quá nhiều điều không mong muốn, bạn sẽ bị ướt, đối diện với tất cả sự bất cẩn hay tai họa, phải nói rằng vào mùa mưa, những cơn mưa rất dữ dội và đôi khi kéo dài đến nỗi rất hiếm khi tìm thấy một chiếc thuyền có mui vẫn hoàn toàn không thấm nước, bởi vì mui làm bằng lá chỉ có cùng một độ dày, làm thành một máng xối và bạn phải, trong sự bất động chịu đựng, hứng nước chảy vào bạn, tôi không nói từng giọt, mà là những tia nước dồi dào xối vào thân thể, không chừa với bất kỳ phần nào của con người bạn.

Không cần vội vàng gì, chỉ cần chỉ lợp một miếng tôn mỏng giữa hai lớp lá. Khi bạn chắc chắn rằng là mui coi như gần được, hãy khởi hành, nếu không thì hãy biểu họ chuẩn bị sử chửa cho thích hợp, không khởi hành khi bạn chưa chắc chắn những điều mà bạn yêu cầu chưa được đáp ứng.

3. Xem hoặc đúng hơn là kiểm tra thuyền có đủ số lượng mái chèo và người chèo không.

4. Xem nếu có hai bồn nước ngọt, một cho bạn, cái kia cho những người An Nam đồng hành.

5. Xem có củi cho bếp của bạn chưa. (Lưu ý) phải mua một số, bởi vì không bao giờ có.

6. Xem nui thuyền có đủ lớn cho bạn và người đồng hành không.

Khi bạn đã đáp ứng các điều kiện khác nhau này, bạn có thể đưa lên thuyền các vật dụng của mình. Đối với mỗi người châu Âu cần một chiếc nệm Cam Bốt, một loại nệm nhỏ có thể tự gập lại, được nhồi gòn từ cây gòn của xứ này, giá của nó chỉ một vài piastres, một chiếc mền len, một đôi tấm ra trải giường, một cái gối đầu An Nam nhỏ, một loại gối hình lăng trụ mà bạn thấy trong hầu hết các cái nhà, cuối cùng là mùng chống muỗi cũng một vài piastres. Kết hợp với hai chiếc chiếu và một cuộn dây da. Bạn làm thành một gói bằng cách đặt bên dười một chiếc chiếu, trên một chiếc, cuộn chúng lại và cột bằng cuộn dây da.

Trên thuyền, bạn trải tấm chiếu lên sàn, sau đó là nệm và mền, cuối cùng là chiếc chiếu thứ hai. Bạn treo mùng vào ban đêm phía trên nệm để bảo vệ bạn khỏi muỗi. (ít nhất đừng mong đợi thành công). Kèm theo vật dụng là một bình nước và một chén bằng sắt nhỏ, là bạn đã có những thứ gần như cần thiết cho một du khách.

 

Lương thực

Bạn cần mang theo hộp thức ăn đóng hộp, tính toán rằng một một hộp bình thường gồm hai khẩu phần.

Nói chung, tôi nghĩ bạn chỉ nên dùng thực phẩm đóng hộp được gọi là dự trữ và bổ sung, khi bữa tối không đủ.

Bạn có thể dễ dàng tìm thấy đậu đóng hộp ở Sài Gòn. đậu trắng, đậu xanh, nấm v.v ... với giá 1 hoặc 2 franc mỗi hộp, pa tê gan (4 khẩu phần) giá một piastre, v.v.

Trên hết là phải có hộp nước canh, những hộp này là quý giá. Một món súp tốt hỗ trợ tốt hơn bất cứ thứ gì, Đó là một trong những thực phẩm cuối cùng mà bao tử bẽ rạc của người Nam Kỳ có thể dùng để chịu đựng lâu dài.

Kể từ năm 1807, nước canh Liebig (extractum Carnis) đã bắt đầu lan rộng. Một lợi thế này là tỷ lệ lớn chất dinh dưỡng có trong một thể tích nhỏ; thứ hai, lợi thế là nó rắn và không có khả năng hư hỏng và chua như nước canh bình thường.

Để sử dụng nó, với một muỗng chúng ta lấy một vài gram rồi hòa tan trong nước nóng, và chúng ta có một nước dùng chấp nhận được,

Trong việc lựa chọnđồ hộp, hãy cẩn thận chỉ lấy những cái mà đáy của chúng không bị phồng ra, điều này cho thấy phần lớn sản phẩm bị phân hủy và giải phóng khí.

Ngoài việc bảo quản như quy định chung, bạn phải có chai mỡ heo để nấu với giá của Ofr. 70 c, Một khi những chai này được mua, tôi khuyên bạn nên đóng chúng lại bằng sáp nếu bạn không muốn ăn chung với kiến, Kiến rất thích chất béo, chúng đục nút chai và hàng trăm cái chết ngon trong chai mỡ heo.

(Chi tiết quan trọng).

Đầu bếp của đất nước này, có bàn tay có mùi nặng, phải tính đến điều này.

Bạn cũng phải có khoai tây Tàu hoặc Pháp và hành khô.

Đừng quên mang theo đường trắng. Để giữ sản phẩm này, vẫn phải chống lại kiến, kẻ thù không ngừng của chúng ta mọi lúc. Để chống lại kiến và độ ẩm của nơi này, đường được bán trong các hộp hai hoặc ba kilogam trong hộp thiếc có nắp hàn.

Cần mang theo chai dầu và giấm, muối và hạt tiêu, lọ mù tạt, lọ dưa chua, v.v.

(Lưu ý) không lấy những hộp dầu nhỏ phổ biến ở Nam Kỳ với nắp đậy bằng đồng. Chúng thật khó chịu và nguy hiểm.

 

Rượu

Mang theo số chai rượu mà bạn nghĩ là có tính đến sự hao phí khi bị vỡ. Hai chai 75 centilit mỗi loại, dường như đủ cho một người mỗi ngày.

Cà phê và rượu trắng, rượu vermouth, bitter, absinthe, các thành phần mà bạn phải sử dụng để cố gắng kích thích sự ngon miệng của bạn một cách giả tạo.

Bánh quy làm dự trữ. Bạn phải nghiêm ngặt với sự lựa chọn của mình, bởi vì nó thường bị mốc và có mùi như một con gián.

Khẩu phần của quân đội có thể cung cấp thông tin hữu ích. Do đó, nó bao gồm:

Bánh mì         0k. 750 (đủ).

Rượu             01, 40 centil, tôi đã nói ở trên để tính vào hai chai 01,75 centil,

Thịt                0k. 300 gram (đủ).

Tafia              01, 00 centilitres (đủ).

Cà phê          0.k. 035 gram (đủ).

Đường          0 k, 020 gram (đủ).

Bánh mì tươi có thể được mua tại hầu hết các trạm ở Nam Kỳ,

(Lưu ý,) Bánh mì khó có thể được giữ hơn bốn ngày, do nấm mốc.

 

Việc chiếu sáng

Việc chiếu sáng, cần hai đèn lồng to với một vòng dây lớn để bảo vệ kính (hệ thống của hải quân). Mang theo dầu dừa và bấc để sử dụng cho những chiếc đèn lồng này.

Điểm chánh quan trọng là có ít nhất hai bộ lọc tốt cho nước. Một bộ lọc đang sử dụng và một bộ lọc dự trữ. Ở Nam Kỳ phải cần uống nước lọc, người ta bán ở Sài Gòn với giá một hoặc hai piatres, loại chai đá sa thạch xốp có cổ bằng kim loại. Chúng ta phải đóng miệng chai lại, thả trôi nổi trong bồn. Chai đầy sẽ đầy nước lọc khá nhanh và bạn có thể đổ nó vào những cái bình nhỏ dể bể bằng đất. Chúng ta cũng có thể mang theo bộ lọc than (hệ thống thông thường,) Đó là một xi lanh bằng than xốp.

Các vật dụng nhà bếp và cà mên mang càng ít càng tốt, cần mang hầu hết tất cả các vật dụng bằng sắt. Cần dao có trang bị đồ mở nút chai.

Phải cần một người nào đó kiểm tra các vật dụng nhanh chóng, mỗi lần như vậy nếu bạn thấy cần thiết vì bạn không muốn thấy mọi thứ biến mất, có thứ bị thiếu, đó là điều không thể tránh khỏi, và bạn không khỏi phải nghe câu trả lời sáo rỗng khi bạn thấy nấy món đồ bị mất: (Ồ, điều này đã xảy ra từ lâu rồi). Một câu trả lời ngọt ngào chứng minh theo cách vòng vo, đó là sự thật, rằng người gia nhân thực sự giống nhau ở tất cả các quốc gia.

Ví dụ, nếu bạn đã mang theo rương nhỏ dành cho viên chức đựng đồ nấu ăn và chén, cho bốn người, thì đây là lúc để sử dụng. Những rương nhỏ này rất thuận tiện khi chúng được bày biện. Chúng nằm trong các thùng rất chắc chắn có tay cầm bằng sắt cho phép chúng được treo ở mỗi bên của con la. Rất tiếc giá của những rương nhỏ này rất cao. Với một vài sửa đổi chi tiết, chúng có thể phù hợp với Nam Kỳ hơn những loại sản xuất ở Paris.

Cần phải nhớ rằng, theo nguyên tắc trong quá trình chế tạo các rương này, cho Nam Kỳ không hộp nào được dán keo vì độ ẩm, mọi thứ phải được vặn vít. không chú ý đến những quan sát trái ngược sẽ không làm thất vọng bất kỳ thương gia hoặc nhà cung cấp nào không muốn thay đổi hình dạng của chúng. Hiện tại những rương này không tồn tại ở Nam Kỳ nên tôi sẽ cho rằng bạn cũng không có chúng.

Có một số giỏ mây có hai tay cầm và nắp, đánh số các giỏ này và viết những gì bạn đặt vào mỗi cái, Cần sẵn nguồn dụy trữ hiện tại và phần còn lại tại cửa tiệm tạp hóa trong hầm, thường là dưới các tấm ván di động được dùng làm sàn cho thuyền. Nếu không nghi ngờ bất cứ điều gì, bạn coi thường lời khuyên nhỏ này như những lời khuyên còn lại thì có thể xảy ra trong suốt thời gian. kinh nghiệm sẽ nhanh chóng dạy cho bạn rằng sự thoải mái có một chiếc thuyền không có nhiều không gian để di chuyển, tất cả sự thoải mái mà tôi có, tôi nói, là tốn công năm hoặc sáu lần trong một ngày để có một chai mỡ với một chục trứng. Bạn chuẩn bị cho bữa tối, nào chúng bắt đầu!  Bây giờ là rượu mà chúng ta quên: đã nhanh chóng nằm dưới cùng của sàn. Chúng tôi dằn mọi thứ bên phải và bên trái: Nệm Cam Bốt, v.v và v.v. Bạn thu mình vào góc ở mạn phải chứ không phải mạn trái vì đã có giở rượu. Để tìm kiếm! Đó là mạn phải cùng phía của bạn, bạn phải đặt mọi thứ trở lại đúng vị trí, sau đó làm xáo trộn mọi thứ. Bạn vượt qua cái hố mở dưới chân mình, bạn sẽ không làm rơi một con dao hay một chiếc dép nào sẽ trôi bập bềnh ở đáy của sàn. Trong thời gian này ở góc của bạn, bạn không thể có cử động nào, những con muỗi không bao giờ bỏ lỡ dịp nào cũng phải đặc biệt dễ chịu, chúng thích thú với tất cả các điểm trên cơ thể bạn có thể tiếp cận được và khiến bạn khó chịu? Ôi kiên nhẫn, kiên nhẫn! Thật là một đức tính của các vị thần! Cuối cùng chúng tôi lấy ra một ít rượu; bạn ổn định lại để bắt đầu ăn.Nào bắt đầu! Đây là cái mở nút chai bị bỏ quên, kia là hộp đồ hộp, đó là muối hoặc đường, v.v. Vì vậy, bạn phải tự mình lo liệu mọi thứ, đừng tin vào đầu bếp của bạn. Nếu bạn có một người phụ việc da trắng, đừng tin nhiều vào trí thông minh hay tinh thần dự kiếncủa anh ta.; Dù anh là người Creole.

Vào buổi sáng ngày khởi hành, bạn mua tất cả các thực phẩm ở chợ ít nhiều được còn mới trong nội địa của đất nước: như gà, vịt, trứng, trái cây, thịt. (Hãy nhớ rằng thịt chỉ tồn tại 24 giờ ở Nam Kỳ.) Mua gạo (lúa) cho gia cầm. Trên hết, đừng quên có một nguồn cung cấp nhỏ nút chai, kim may Paris, chỉ, điều này luôn hữu ích.

Tôi chưa nói với bạn về vũ khí. Đây là những gì nói chung chúng ta hay quên nhất, điều đó không có nghĩa là hầu hết thời gian chúng ta không cần súng càng nhiều càng tốt. Điều chính là phải có trong tay, một vũ khí có thể sử dụng ngay lập tức.

Tôi tin rằng cần hai khẩu súng lục được giữ khô ráo, luôn ở trong tầm tay khi ban đêm và một khẩu súng trường tốt với dao bayoniiette là vũ khí tốt nhất để có.

Thức giấc canh giữ là cần thiết. Những người thận trọng và bình tĩnh sẽ rất hiếm khi bị tấn công ở Nam Kỳ; nhưng bạn nên luôn luôn cẩn thận vào ban đêm.

Nói chung, ở Nam Kỳ trong các chuyến đi ở các con kênh, không cần phải vội vàng, giống như mọi nơi cần phải được trang bị cẩn thận, tôi không nói về những chuyến đi trong những chiếc pháo thuyền được thực hiện trong những điều kiện hoàn toàn khác nhau.

Nếu bạn muốn thực hiện một chuyến đi hiệu quả như những quan sát viên, bạn cần phải có một thông dịch viên người An Nam thông minh và trên hết là có thiện chí, Đó như là một loài chim quý hiếm để tìm, họ có giá 18 piastres hoặc 100 franc mỗi tháng.

                                                                                    (Còn tiếp)

NAM KỲ THUỘC PHÁP: CUỘC SỐNG Ở SÀI GÒN

GHI CHÉP VỀ CUỘC HÀNH TRÌNH/ CỦA M. A. PETITON

(Tiếp Theo)

PHẦN 2

Chúng tôi ở lại Sài Gòn một vài tuần, chúng tôi đã xem những cư dân của thành phố vừa châu Âu và châu Á này. chúng tôi bày tỏ lòng với khí hậu của xứ này, bằng một vài ngày khó ở phổ biến nhất ở Nam Kỳ, đặc biệt là ở Sài Gòn. Trong chuyến đi bằng xe hơi, chúng tôi đã đến khu Chợ Lớn của người Tàu, đã đến thăm những ngôi chùa khá đáng chú ý, bên ngoài đặc biệt là đồ gốm nung, tô điểm cho các cạnh khác nhau của những kiến trúc các quái vật, những con rồng ít nhiều màu xanh, đỏ và xanh lá cây tuyệt vời hơn với những chiếc lưỡi rực lửa, đôi mắt khủng khiếp xuất hiện trong hốc mắt, những chiếc gai nhọn trên lưng, đuôi có những đường xoắn, v.v.

Chợ Lớn là một thành phố rất đông dân, nằm trong tay người Tàu, chuyên buôn bán gạo ở Nam Kỳ. Đây là nơi chủ trì của thanh tra các vấn đề bản địa.

Chúng ta đi về phía bên kia của Sài Gòn, bên đường đến Gò Vấp, nghiêng một chút về bên trái con đường đã nói, để viếng mả của giám mục Adran, người đã chết cách đây một trăm năm, nằm cách ba hoặc bốn km từ Sài Gòn. Trong một lùm cây nằm ở rìa của một cánh đồng lúa rộng lớn trải dài xa phía bên của Thuận Kiều (cánh đồng mồ mả), mọc lên một loại kiến trúc giống ngôi chùa. Lăng này giống như những ngôi chùa An Nam thông thường, được lợp bằng gạch, bạn đi vào trong lăng và bạn đang ở trước một bia đá lớn được đặt thẳng đứng, trên bia đá này là một dòng chữ trong các ký tự của An Nam, ghi lại các phẩm trật của giám mục 'Adran được công nhận bởi giáo hội và nhân dân ngài cho những phụng sự mà ngài đã cống hiến cho đất nước, những phụng sự của ngài đã đem lại sự đại lượng của nhà vua khi xây dựng lăng này. Đằng sau bia đá này là một trong những lối vào ngôi mộ.

Người Tàu canh giữ lăng, chăm chú đến khách viếng, mở cửa lăng hoặc mả, bạn đang đứng trước một khối lăng kính hình chữ nhật xây cao khoảng một mét, dưới đó là hài cốt của giám mục Adran; phía sau ngôi mả là một bàn thờ nhỏ nơi người ta có thể làm lễ. Tôi không phải đến đây vì những phụng sự mà giám mục Adran cho chủ quyền của Nam Kỳ gần một thế kỷ trước. Ông là một trong những người Pháp dũng cảm, vào cuối thế kỷ trước, đã làm tên tuổi của chúng tôi được yêu thích ở Nam Kỳ. Ông đứng trên tất cả những nhà truyền giáo năng nổ đã mang, mang hoặc sẽ mang cao và vững chắc cho đến cuối thế kỷ, lá cờ của đức tin Công giáo, ngay cả ở những vùng xa xôi nhất. Không phải là không có cảm xúc khi chúng ta thấy ngôi mộ của Giám mục Adran. Ở lối vào khu vườn cây nơi ngôi mả tọa lạc, chúng tôi gặp tấm mộ chí của một trong những người truyền giáo, đã chết vài năm trước trong ngục tối của vương triều An Nam trước đó.

Một hòn đá granit phẳng được đặt thẳng đứng, mang một dòng chữ cho biết đó là vị tử đạo được chôn nơi này.

Tôi đã nhìn thấy những dòng chữ trên ngôi mả lấp lánh trong tia nắng chiều cuối cùng. Thiên nhiên thật bình yên, một vài con trâu gặm cỏ trước mặt tôi được chăn bởi một em bé An Nam, đang vui mừng bước đi trên mảnh ruộng lúa này nơi có hai hay ba cái nhà khốn khổ.

Chúng tôi khắc phục bóng đêm trên đường đi Gò Vấp, vài phút sau chúng tôi quay lại Sài Gòn.

 

Một lần khác, chúng tôi băng qua Kênh Tàu Hủ và chúng tôi đi đến Pháo đài phía Nam ngang qua những cái nhà nằm ở rìa sông Sài Gòn và về hạ lưu.

Một lần khác, chúng tôi lại đi qua Kênh Tàu Hủ và đi dọc theo con đường đối diện với Cầu Ông Lãnh, men theo dãy cái nhà của người An nam được cất ở mép kênh. Có một nhà thờ Công giáo nhỏ mà tôi không đến thăm, cánh cửa bị đóng. Nhà cha xứ thì ở bên cạnh, tôi không biết tại sao ông không thường xuyên có mặt tại giáo xứ của mình.

Có hai xưởng gạch dọc theo Kênh, chúng thuộc về Wang-Taï. Cuối cùng đối diện bên kia sông Sài Gòn, có một làng Công giáo và những xưởng đóng thuyền.

Tất cả những chuyến du ngoạn nhỏ này cho bạn một ý tưởng phiến diện về Nam Kỳ và chỉ làm cho mong muốn chúng ta trở nên sinh động hơn cho một chuyến du ngoạn thực sự trong nội địa của đất nước.

Vì vậy, chúng tôi quyết định đi và đến Tây-Ninh bằng cách đi theo sông Vàm Cỏ trên một chiếc thuyền. Chúng tôi có hai người phải chuẩn bị cho chuyến khởi hành, chúng tôi phải mang theo đồ dự trữ cho một cuộc du ngoạn có thể là một tháng. Cần ba hoặc bốn ngày để đi đến Tây Ninh, phải mất nhiều thời gian để trở về. Thời gian còn lại sẽ dành cho chuyến thăm đất nước, đặc biệt là núi Tây Ninh, có lẽ là đẹp nhất ở Nam Kỳ.

Cái gì cần phải mang theo?

Tôi nhấn mạnh điểm rất quan trọng này. Bạn phải được dự đoán trước; bởi vì khi đi du lịch chúng ta thường không tìm ra cách để có được những gì chúng ta đã quên và trong một số trường hợp, điều đó rất khó chịu.

                                    

                                                                                        (Còn tiếp)

NGÀY ẤY VÀ BÂY GIỜ

1631. Ngả tư Công Lý - Yên Đổ xưa và nay.

1632. Giao lộ Đề Thám - Trần Hưng Đạo xua và nay.

1633. Ngả tư Hồng Thập Tự - Cường Để xưa và nay.

1634. Cầu Thị Nghè xưa và nay.

1635 Góc Đinh Tiên Hoàng - Phan Thanh Giản xưa và nay.

1636. Đường Trương Công Định gần vướn Tao Đàn xưa và nay.

1637. Giao lộ Phan Thanh Giản - Nguyễn Bĩnh Khiêm xưa và nay.

1638. Ngả tư Hai Bà Trung - Phan Thanh Giản xua và nay.

1639. Rạp Kinh Đô Tân Định ngày xưa và giờ đây.

1640. Ngả tư Tự Do - Nguyễn Văn Thinh xưa và nay.

Nguồn Tim Doling, Paul Blizard, Trung Ngo